Pomieszczenia higieniczno-sanitarne w halach przemysłowych

Możliwość chwilowego odpoczynku w czasie przerwy od pracy, zjedzenia posiłku, przebrania czy ogrzania się – w każdej hali przemysłowej niezbędne są odpowiednie pomieszczenia higieniczno-sanitarne. Ich rodzaj, wielkość, wyposażenie i inne szczegóły regulują dość dokładnie przepisy z obszaru bezpieczeństwa i higieny pracy.

Spis treści

1. Rodzaje pomieszczeń higieniczno-sanitarnych w halach przemysłowych
2. Wymagania ogólne – usytuowanie, wyposażenie pomieszczeń higieniczno-sanitarnych
3. Wymagania szczegółowe – szatnie, umywalnie, ustępy, jadalnie, palarnie i inne
4. Podsumowanie

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy dość szczegółowo określa wymagania, jakie muszą spełniać pomieszczenia i urządzenia higieniczno-sanitarne w miejscu pracy. Zgodnie z tymi przepisami pracodawca musi dostosować rodzaj, liczbę i wielkość tych pomieszczeń nie tylko do liczby pracowników, którzy mogą znajdować się w jednym czasie w obiekcie przemysłowym, ale również do rodzaju wykonywanej tam pracy, stosowanych technologii i warunków, w jakich przebywają pracownicy.

Rodzaje pomieszczeń higieniczno-sanitarnych w halach przemysłowych

Zgodnie z rozporządzeniem za pomieszczenia higieniczno-sanitarne uważa się:

• szatnie,
• umywalnie,
• pomieszczenia z natryskami,
• ustępy,
• jadalnie (z wyjątkiem stołówek),
• pomieszczenia do wypoczynku,
• pomieszczenia służące do ogrzewania się,
• pomieszczenia do prania, odkażania, suszenia i odpylania odzieży roboczej lub ochronnej.

Wymagania ogólne – usytuowanie, wyposażenie pomieszczeń higieniczno-sanitarnych

Przepisy rozporządzenia wymuszają, aby pomieszczenia higieniczno-sanitarne znajdowały się w tym samym budynku, w którym wykonywana jest praca, a jeżeli są w innym – wówczas budynki te powinny być połączone zabudowanym przejściem. Do tego mają być ogrzewane, oświetlone i wentylowane zgodnie z odpowiednimi normami i nie powinny być usytuowane w pobliżu pomieszczeń, w których znajdują się substancje trujące lub materiały zakaźne albo wykonywane są prace szczególnie brudzące. Ich wysokość nie może być mniejsza niż 2,5 m, a jeśli są usytuowane w piwnicy, suterenie lub na poddaszu – wówczas nie mogą być niższe niż 2,2 m.

Pomieszczenia higieniczno-sanitarne powinny zapewniać łatwe utrzymanie czystości (także znajdujących się w nich urządzeń). W tym celu ściany do wysokości 2 m powinny być pokryte gładkimi materiałami, które są odporne na działanie wilgoci.

Szatnie, umywalnie i pomieszczenia z natryskami muszą być oddzielne dla kobiet i mężczyzn. Wyjątkiem są obiekty, w których na jednej zmianie pracuje do 10 osób (wówczas należy tylko umożliwić osobne korzystanie z tych pomieszczeń).

W zakładach, w których pracuje co najmniej 20 osób, pracodawca musi im zapewnić co najmniej ustępy, umywalki i szatnie do higienicznego przechowywania odzieży własnej, roboczej i ochronnej. Jeśli w danym obiekcie nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia i nie są wykonywane szczególnie brudzące prace, wówczas miejsce do jedzenia, przechowywania odzieży i umywalki mogą znajdować się w jednym pomieszczeniu.

Jeżeli w hali produkcyjnej, w wyniku realizowanych tam procesów technologicznych, temperatura przekracza 30°C, wówczas pomieszczenia do wypoczynku powinny być klimatyzowane. W salach do wypoczynku powinny znajdować się stoły i krzesła z oparciem. Liczba miejsc siedzących nie może być mniejsza niż jedno miejsce na 5 pracowników (biorąc pod uwagę najliczniejszą zmianę). Odległość od pomieszczenia klimatyzowanego nie może być większa niż 75 m.

Wymagania szczegółowe – szatnie, umywalnie, ustępy, jadalnie, palarnie i inne

Szatnie powinny spełniać m.in. następujące warunki:

• muszą być oddzielnymi lub wydzielonymi pomieszczeniami, suchymi i, w miarę możliwości, oświetlonymi światłem dziennym; mogą być urządzone w sutenerach lub piwnicach, ale pod warunkiem, że będą miały odpowiednią izolację i zabezpieczenia przed wilgocią i utratą ciepła, a także będą miały odpowiednie drogi ewakuacyjne;
• musi być zapewniona przynajmniej czterokrotna wymiana powietrza na godzinę, a w szatniach z otwieralnymi oknami, przeznaczonymi dla nie więcej niż 10 pracowników, wymiana powietrza nie może być rzadziej niż dwukrotnie w ciągu godziny;
• w szatni dla ponad 25 pracowników powinna być zamontowana wentylacja mechaniczna;
• szatnie powinny mieć miejsca siedzące dla co najmniej 50% osób z najliczniejszej zmiany;
• w zależności od rodzaju szatni na każdego pracownika powinno przypadać 0,3 albo 0,5 m² wolnej powierzchni;
• liczba miejsc do siedzenia powinna wynosić co najmniej 30% liczby pracowników na najliczniejszej zmianie.

Szatnie w zakładach przemysłowych dzielimy na:

• szatnie odzieży własnej pracowników – do przechowywania odzieży należącej do pracowników (jeżeli ze względów higienicznych nie może ona mieć kontaktu z odzieżą roboczą i środkami ochrony indywidualnej);
• szatnie odzieży roboczej i ochronnej – do przechowywania odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej;
• szatnie podstawowe – do przechowywania odzieży własnej pracowników, jak również odzieży roboczej i środków ochrony indywidualnej;
• szatnie przepustowe – składają się z części na odzież własną pracowników i części do przechowywania odzieży roboczej i środków ochrony indywidualnej, a także łącznika między nimi, w którym znajduje się zespół sanitarny z natryskami.

Umywalnie i pomieszczenia z natryskami powinny spełniać m.in. następujące warunki:

• w skład zespołu szatni powinny wchodzić umywalnie z łatwym dostępem dla pracowników;·       do umywalek powinna być doprowadzona bieżąca woda zimna i ciepła;
• na każdych 10 pracowników najliczniejszej zmiany powinna przypadać co najmniej jedna umywalka, a przy pracach brudzących – co najmniej jedna umywalka na 5 osób;
• na każdych 8 pracowników najliczniejszej zmiany, wykonujących prace powodujące zabrudzenia, powinna przypadać co najmniej kabina natryskowa, a przy pracach z substancjami trującymi, zakaźnymi czy promieniotwórczymi – jedna kabina na 5 osób;
• w pomieszczeniach umywalni powinna być zapewniona wymiana powietrza co najmniej 2 razy na godzinę, a w pomieszczeniach z natryskami co najmniej 5 razy w ciągu godziny.

• Zobacz galerię: Najnowocześniejsze hale przemysłowe w Polsce

Zobacz galerię 29 zdjęć

Ustępy powinny spełniać m.in. następujące warunki:

• maksymalna odległość ustępów od stanowiska pracy nie może być większa niż 75 m (w przypadku pracy na terenie otwartym – nie więcej niż 125 m);
• na każdych 30 mężczyzn na jednej zmianie powinna przypadać co najmniej jedna miska ustępowa i jeden pisuar. Na każde 20 kobiet zatrudnionych na jednej zmianie powinna przypadać jedna miska ustępowa;
• w pomieszczeniach z ustępami wymiana powietrza nie może być mniejsza niż 50 m3 na godzinę na 1 miskę ustępową i 25 m³ na jeden pisuar.

Jadalnie powinny spełniać m.in. następujące warunki:

• są obowiązkowe, jeśli na jednej zmianie pracuje więcej niż 20 osób (nie dotyczy budynków, w których wykonuje się tylko prace biurowe);
• nie może być mniejsza niż 8 m²;
• dla każdego pracownika musi być zapewnione miejsce siedzące;
• muszą być odpowiednio wyposażone (m.in. w umywalkę, zlewozmywak, urządzenie do podgrzewania posiłku, szafki);
• występują 3 typy jadalni:– typ I – przeznaczona do spożywania posiłków własnych,– typ II – przeznaczona do spożywania posiłków własnych i wydawania napojów,– typ III – przeznaczona do spożywania posiłków profilaktycznych,
• możliwe jest łączenie jadalni typu II i III.

Pomieszczenia do wypoczynku powinny spełniać m.in. następujące warunki:

• jeśli w zakładzie pracy zatrudnionych jest więcej niż 20 kobiet na jednej zmianie, pracodawca ma obowiązek zorganizować pomieszczenie z miejscami do wypoczynku w pozycji leżącej dla kobiet w ciąży i karmiących matek;
• powierzchnia takiego pomieszczenia nie może być mniejsza niż 8 m².

Palarnie powinny spełniać m.in. następujące warunki:

• powinny być tak usytuowane, żeby nie narażały osób niepalących na wdychanie dymu tytoniowego;
• powierzchnia nie może być mniejsza niż 4 m², z tym jednak, że na jednego pracownika najliczniejszej zmiany nie może przypadać mniej niż 0,1 m² podłogi;
• musi być zapewniona przynajmniej 10-krotna wymiana powietrza w pomieszczeniu w ciągu godziny.

Podsumowanie

Pomieszczenia higieniczno-sanitarne pełnią ważną funkcję w każdej hali przemysłowej, gdyż zapewniają odpowiedni wypoczynek od wykonywanych zadań dla pracowników i przekładają się na ogólny komfort pracy. Jest to o tyle istotne, że wypoczęty pracownik będzie z całą pewnością również bardziej wydajny.

Wojciech Traczyk