Drzwi stosowane w systemach kontroli dostępu na drogach ewakuacyjnych

Droga ewakuacyjna, zapewniająca warunki do skutecznej ewakuacji w bezpieczne miejsce, jest wyznaczana i znajduje się we wszystkich współczesnych budynkach z pomieszczeniami przeznaczonymi do przebywania w nich ludzi. Jednak w przypadku dużego ryzyka utraty życia, które szczególnie przy zaistnieniu pożaru wraz z upływem czasu gwałtownie rośnie, najistotniejszym problemem jest szybkie i bezpieczne opuszczenie zagrożonego pomieszczenia.

Spis treści

1. Drzwi stosowane w systemach kontroli dostępu
2. Jak działa system kontroli dostępu?
3. Co wchodzi w skład systemów kontroli dostępu?
4. Bezpieczna ewakuacja przy zapewnieniu kontroli dostępu

Stosując jednak specjalistyczne urządzenia automatyzujące działanie, zarówno drzwi przeciwpożarowe, jak i stosowane na drogach ewakuacyjnych, mogą spełniać wzajemnie uzupełniające się wymagania, przez co zapewnione zostanie bezpieczeństwo użytkowania oraz pożarowe w obiekcie i w poszczególnych pomieszczeniach.

Drzwi stosowane w systemach kontroli dostępu

Podobna problematyka występuje w odniesieniu do drzwi usytuowanych na drogach ewakuacyjnych i wchodzących jednocześnie w skład systemu kontroli dostępu, jako zaporowe urządzenie wejściowe. Zachodzi sytuacja, w której takie drzwi powinny być zawsze otwarte, ale bezpiecznie zamknięte. Zgodnie z wymaganiami wynikającymi z rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 109, poz. 719 z późniejszymi zmianami), zabronione jest:

• zamykanie drzwi ewakuacyjnych w sposób uniemożliwiający ich natychmiastowe użycie w przypadku pożaru lub innego zagrożenia powodującego konieczność ewakuacji,
• uniemożliwianie lub ograniczenie dostępu m.in. do wyjść ewakuacyjnych albo okien dla ekip ratowniczych. 

Przeczytaj też:

• Drzwi z okuciami przeciwpanicznymi stosowane na drogach ewakuacyjnych hal przemysłowych
• Okucia przeciwpaniczne w drzwiach stosowanych na drogach ewakuacyjnych hal przemysłowych

Jak działa system kontroli dostępu?

Każdy system składa się co najmniej z dwóch rodzajów urządzeń:

• wejściowych urządzeń identyfikujących, decydujących o udostępnieniu chronionych stref, głównie w postaci domofonów, identyfikatorów i terminali biometrycznych,
• zaporowych urządzeń wejściowych/wjazdowych, umożliwiających to udostępnianie, czyli drzwi i bram wyposażonych w stosowne okucia.

Podstawowe urządzenie zaporowe w budynkach stanowią drzwi rozwierane, które mogą być wyposażone w niemal wszystkie sposoby identyfikowania użytkowników, od standardowego stopnia zabezpieczenia z użyciem domofonów do najwyższego stopnia, gwarantowanego przez  terminale biometryczne.

Drzwi powinny być odporne na różne narażenia, w tym próby sforsowania, oraz przystosowane do natężenia ruchu na przejściu. Ponadto muszą spełniać wymagania związane z zagrożeniami, a także z otwarciem awaryjnym i powinny się bezwarunkowo otworzyć w przypadku wybuchu pożaru, pozwalając na szybką i bezpieczną ewakuację.

Co wchodzi w skład systemów kontroli dostępu?

W skład systemów kontroli dostępu stosowanych w przejściach, także wyposażonych w drzwi, wchodzą tzw. aktywatory, które połączone z  centralą kontroli dostępu odblokowują i zabezpieczają przejście zgodnie z zadanymi regułami.

Aktywatory występują w dwóch wersjach:

• odblokowujące przejście w momencie włączenia napięcia zasilania, czyli bez napięcia jest zamknięte, nazywane awersyjnymi (oznaczane jako NC), a potocznie zwykłymi lub normalnie zamkniętymi, powszechnie stosowanymi w systemach domofonów,
• odblokowujące przejście w momencie wyłączenia napięcia zasilania, czyli bez napięcia jest otwarte, nazywane rewersyjnymi (oznaczane jako NO), a potocznie odwrotnymi lub normalnie otwartymi, stosowanymi jako elektromagnesy drzwiowe blokujące przejścia do momentu wyłączenia napięcia albo wystąpienia uszkodzenia, np. spalenie przewodów.

Aktywatory rewersyjne mają szczególne znaczenie przy realizowaniu systemów kontroli dostępu na przejściach znajdujących się na drogach ewakuacyjnych, szczególnie w odniesieniu do bezpieczeństwa i pewności ich odblokowania. Nawet w sytuacjach ekstremalnych zawsze istnieje możliwość odłączenia napięcia od tego typu aktywatora, czego nie zapewnia aktywator awersyjny.

Istnieje jednak prosty sposób zapewnienia nawet wtedy pełnego bezpieczeństwa, przy pomocy specjalnego przycisku ewakuacyjnego, zainstalowanego w obrębie przejścia kontrolowanego z użyciem drzwi, odłączającego napięcie zasilające aktywator.

Pewną niedogodnością w stosowaniu aktywatorów rewersyjnych jest konieczność ciągłego podtrzymywania napięcia zasilającego, gdyż w przypadku jego zaniku, odblokowują przejście, co nie jest korzystne dla bezpieczeństwa związanego z kontrolą dostępu, a jedynie służy celom ewakuacyjnym.

Bezpieczna ewakuacja przy zapewnieniu kontroli dostępu

Jednym z najczęstszych sposobów godzących możliwość sprawnej i bezpiecznej ewakuacji, przy jednoczesnym zapewnieniu kontroli dostępu, jest zastosowanie w przejściu drzwi z zainstalowanym zamkiem elektromechanicznym. Okucie powinno spełniać wymagania normy PN-EN 13637:2015 Okucia budowlane – Sterowane elektrycznie systemy do wyjść przeznaczone do stosowania na drogach ewakuacyjnych – Wymagania i metody badań.

Zamki elektromechaniczne mają konstrukcję zbliżoną do mechanicznych, są jednak dodatkowo wyposażone w elementy odpowiedzialne za elektryczne odblokowanie, w tym w przedstawionych powyżej wersjach napięcia zasilania, tj. awersyjne lub rewersyjne, oraz szereg czujników. Instaluje się je w drzwiach w podobny sposób jak zamki mechaniczne, a różnicę stanowi głównie konieczność doprowadzenia do nich przewodu podającego napięcie zasilające. W tym celu stosuje się zazwyczaj pomiędzy ościeżnicą a skrzydłem tzw. przepusty kablowe ze złączami elektrycznymi.

Zamki elektromechaniczne wykonane w wersji rewersyjnej (NO - bez napięcia otwarte) są przeznaczone głównie do stosowania w drzwiach usytuowanych w przejściach kontrolowanych na drogach ewakuacyjnych. W trakcie standardowej eksploatacji, umożliwiają dostęp tylko uprawnionym użytkownikom, posługujących się stosownym identyfikatorem.

Natomiast w przypadku konieczności ewakuacji (np. na skutek wybuchu pożaru) stosowny sygnał z centralki odblokowuje zamek, umożliwiając otwarcie drzwi i swobodne przejście. Dla jego ułatwienia drzwi wyposaża się także w klamkę lub płytkę naciskową dla zamknięć awaryjnych, a w przypadku zamknięć przeciwpanicznych – w drążek albo listwę naciskową (tzw. dźwignie paniczne).

Warto dodać, że zamki elektromechaniczne cechują się wieloma zaletami, przewyższającymi możliwości innych porównywalnych aktywatorów, stosowanych w przejściach objętych systemami kontroli dostępu. Do jednych z najważniejszych należy możliwość uzyskania klasyfikowanej odporności mechanicznej przejścia ewakuacyjnego z urządzeniem zaporowym w postaci drzwi, co najmniej w klasie RC2.

• Czytaj też: Kontrola dostępu w obiektach przemysłowych. Jakie elementy należą do wyposażenia systemów kontroli dostępu?

inż. Zbigniew Czajka, były pracownik Zakładu Aprobat Technicznych Centralnego Ośrodka Badawczo-Rozwojowego PEWB oraz wielkopolskiego oddziału ITB, autor ponad 200 artykułów o tematyce budowlanej.