Oznakowanie hal przemysłowych

Właściwe oznakowanie hal przemysłowych jest kluczowe nie tylko ze względów bezpieczeństwa. Zapewnia również odpowiednią organizację ruchu ludzi i pojazdów, ułatwia ewakuację w sytuacjach zagrożenia życia i informuje o wielu istotnych aspektach związanych z funkcjonowaniem danego obiektu.

Spis treści

1. Oznakowanie hal przemysłowych – najważniejsze przepisy i normy 
2. Podstawowe zasady dotyczące oznakowania hal
3. Oznakowanie pionowe w halach przemysłowych
4. Oznakowanie poziome hal produkcyjnych

Hale przemysłowe są miejscem, w którym o wypadek nietrudno. Dlatego niezbędne jest m.in. wprowadzenie odpowiedniej organizacji pracy, stosowanie różnego rodzaju zabezpieczeń (np. wygrodzeń pracujących maszyn czy robotów), zapewnienie odpowiedniej widoczności (np. właściwego oświetlenia) czy ścisłe przestrzeganie zasad bhp. Istotne w tym kontekście jest również odpowiednie oznakowanie, zgodne z panującymi przepisami i normami. Powinno ono w znaczący sposób poprawić organizację ruchu na terenie całego obiektu, ale również m.in. ostrzegać o potencjalnie niebezpiecznych miejscach, informować o umiejscowieniu istotnych urządzeń, zapewniać sprawną ewakuację czy odpowiednie działanie w przypadku pożaru. 

Oznakowanie hal przemysłowych – najważniejsze przepisy i normy 

Obecność odpowiednich znaków w halach przemysłowych nie zależy jednak od „widzimisię” przedsiębiorcy. Kwestię oznakowania regulują w sposób pośredni lub bezpośredni odpowiednie przepisy oraz normy z takich obszarów jak przepisy techniczno-budowlane, bhp i ochrony przeciwpożarowej.

Do zgwarantowania bezpiecznych warunków pracy pracodawcę obliguje m.in. Kodeks pracy. Jednak do najważniejszych aktów prawnych, które zobowiązują pracodawców do zapewnienia odpowiedniego oznakowania hal przemysłowych i jednocześnie regulują tę kwestię, należą:

• Ustawa o ochronie przeciwpożarowej wraz z jej aktami wykonawczymi;
• Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy;
• Rozporządzenie ministra infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie;
• Dyrektywa 92/58 EWG z dnia 24 czerwca 1992 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących znaków bezpieczeństwa i/lub zdrowia w miejscu pracy.

Istotnym dokumentem, który reguluje kwestię obecności znaków również w obiektach przemysłowych, jest międzynarodowa norma PN-EN ISO 7010:2012 (Symbole graficzne. Barwy bezpieczeństwa i znaki bezpieczeństwa. Zarejestrowane znaki bezpieczeństwa). Norma ta charakteryzuje znaki bezpieczeństwa, których celem jest zapobieganie wypadkom, ochrona przeciwpożarowa, informowanie o zagrożeniu zdrowia i ewakuacji w sytuacji zagrożenia. Jednocześnie norma ta unifikuje znaki dotyczące ochrony przeciwpożarowej i dróg ewakuacyjnych z innymi państwami.

Kształt i barwa każdego znaku bezpieczeństwa powinny być zgodne z normą ISO 3864-1, natomiast projektowanie symboli graficznych z normą ISO 3864-3. W starszych obiektach w użyciu można spotkać jeszcze znaki, które były stawiane za czasów wycofanych już norm PN-N-01256-1 i PN-N-01256-2.

Podstawowe zasady dotyczące oznakowania hal

Żeby oznakowanie hal przemysłowych, nawet zrealizowane zgodnie z odpowiednimi przepisami i normami, w pełni spełniało swoje zadanie, musi dodatkowo być zgodne z określonymi warunkami. Umiejscowienie zarówno znaków pionowych, jak i oznakowania poziomego powinno być dopasowane konkretnie pod kątem danej hali i znajdujących się w niej elementów konstrukcyjnych, wyposażenia i pracujących maszyn oraz urządzeń. Znaki te muszą być umieszczone na stałe, być dobrze widoczne, czytelne, a nawet słyszalne (w przypadku sygnałów dźwiękowych). Ich liczba musi być odpowiednio dobrana, nie mogą także dawać sprzecznych komunikatów. Ważne również, że w przypadku jakiejkolwiek zmiany w układzie przestrzennym hali, odpowiednio dopasować do tych zmian znaki i ich rozmieszczenie.

Trzeba też pamiętać, że nawet w przypadku znaków, które są analogiczne do drogowych, nie każdy musi znać ich znaczenie. Dlatego bardzo ważne jest zapewnienie wszystkim pracownikom dokładnej instrukcji wszystkich znaków, jakie są stosowane w danym przedsiębiorstwie. W halach przemysłowych można spotkać zarówno znaki pionowe, jak i poziome. Powinny one się wzajemnie uzupełniać.

Oznakowanie pionowe w halach przemysłowych

Pionowe znaki w halach przemysłowych należą do jednej z czterech głównych kategorii:

• znaki zakazu,
• znaki nakazu,
• znaki ostrzegawcze,
• znaki informacyjne.

Podział, a nawet kolorystyka i kształt znaków są analogiczne do tych, jakie znamy z naszych dróg. Znaki zakazu są okrągłe, mają czerwoną obwódkę i białe tło, na którym umieszczony jest przekreślony na czerwono piktogram. Tym samym informują, jakich czynności nie można wykonywać na całej hali lub wyodrębnionym obszarze. Z kolei znaki nakazu – okrągłe, z niebieskim tłem i białym piktogramem – wskazują, jakie czynności pracownicy powinni wykonać podczas pracy w danym obiekcie. Znaki ostrzegawcze, które informują o różnym rodzaju zagrożenia, jakie występują w hali lub jej części, są natomiast trójkątne z żółtym tłem i czarnym piktogramem. I wreszcie znaki informacyjne, które są najbardziej rozbudowaną kategorią znaków i mogą przyjmować różną formę. Najczęściej są w kształcie kwadratu lub prostokąta z zielonym tłem i białym piktogramem lub napisem.

Powyższy podział nie jest jednak jedyny, jaki można zastosować wobec pionowych znaków używanych w halach przemysłowych. Z punktu widzenia funkcjonalności wyróżniamy bowiem następujące rodzaje znaków:

• znaki ewakuacyjne – wymagane przez prawo informują pracowników i inne osoby, które znajdują się w hali, przede wszystkim o drogach ewakuacji, ale również np. miejscach zbiórki w sytuacji zagrożenia;
• znaki przeciwpożarowe – również wymagane przez prawo informują m.in. o miejscu umieszczenia sprzętu gaśniczego, zakazują określonych zachowań (np. palenia papierosów) czy ostrzegają przez zwiększonym ryzykiem pożaru lub wybuchu;
• znaki drogowe – organizują zasady poruszania się po hali zarówno dla wózków transportowych i innych pojazdów, jak i pieszych pracowników (w tej grupie znajdują się znaki nakazu, zakazu, ostrzegawcze i informacyjne);
• znaki informacyjne – informują m.in. o przeznaczeniu poszczególnych pomieszczeń, zasadach postępowania w określonych strefach czy podczas pracy z konkretną maszyną oraz o parametrach pracy w danym miejscu.

Może zainteresuje Cię również:

• Jak chronić hale przemysłowe przed nadmiernym nagrzewaniem?
• Jak oszczędzać energię w firmie? Czym jest overcooling a czym overheating?

Oznakowanie poziome hal produkcyjnych

Oznakowanie poziome jest uzupełnieniem znaków pionowych w halach przemysłowych. Umieszczone na posadzce ma na celu przede wszystkim usprawnienie organizacji ruchu pieszych i pojazdów i zwiększyć dzięki temu bezpieczeństwo. Dzięki odpowiednim liniom i innym symbolom wytyczane są przede wszystkim trasy przejazdu dla pojazdów transportowych, ścieżki komunikacyjne dla pracowników, przejścia dla pieszych na skrzyżowaniu tych dróg, a także miejsca odkładcze, stanowiska pracy, rampy załadunkowe i inne strefy (np. wyłączone z pracy, miejsca parkowania pojazdów).

Na oznakowanie poziome składają się przede wszystkim linie, napisy i znaki graficzne. Różna jest technologia ich nanoszenia. Najczęściej mamy do czynienia z taśmami samoprzylepnymi lub malowanymi znakami.

Oznakowanie poziome najczęściej wykonywane w halach i magazynach:

• drogi transportowe dla wózków widłowych,
• ścieżki komunikacji pieszej (w tym również przejścia dla pieszych),
• drogi ewakuacyjne,
• stanowiska pracy i obszary robocze,
• miejsca odkładcze,
• oznakowanie poziome regałów,
• strefy niebezpieczne i pozostałe, które wymagają wyodrębnienia,
• miejsce umieszczenia gaśnic, hydrantów i innych ważnych urządzeń.

Obowiązku zapewnienia oznakowania w halach przemysłowych nie wolno traktować po macoszemu. I nie chodzi tu tylko o konieczność dostosowania się do przepisów prawa. Trzeba bowiem mieć na uwadze, że brak czy niedostateczne oznakowanie hal przemysłowych może doprowadzić do wypadku, którego następstwem będzie kosztowna przerwa w produkcji czy innym procesie, uszkodzenie sprzętu, a w najgorszym przypadku – także śmierć pracownika. Nie warto zatem oszczędzać na tym elemencie wyposażenia hal przemysłowych i oczekiwać, że „jakoś to będzie”.

Wojciech Traczyk