Przeglądy zbiorników przeciwpożarowych

Zbiornik przeciwpożarowy ma zagwarantować wystarczający zapas wody potrzebnej do ugaszenia potencjalnego pożaru. W celu zapewnienia bezpieczeństwa przeciwpożarowego obiektu, który jest przez niego chroniony, należy dokonywać jego regularnych przeglądów.

Spis treści

1. Kiedy wymagany jest zbiornik przeciwpożarowy?
2. Przegląd zbiornika ppoż - przepisy
3. Jakie czynności obejmuje przegląd zbiornika przeciwpożarowego?
4. Kto może przeprowadzić przegląd zbiornika ppoż.?
5. Co grozi za brak przeglądu zbiornika ppoż?

Kiedy wymagany jest zbiornik przeciwpożarowy?

Zbiorniki przeciwpożarowe są ważną częścią systemu zabezpieczeń przeciwpożarowych i mają za zadanie dostarczyć odpowiednią ilość wody do wykonywania akcji gaszenia ewentualnych pożarów na terenie ochranianego obiektu. Dlatego też taki depozyt wody gaśniczej powinien odznaczać się wysoką sprawnością i nienagannym stanem technicznym. 

Budowa zbiorników na wodę gaśniczą jest szczególnie ważna w rejonach, gdzie sieć hydrantowa nie zapewnia wystarczającej wydajności dopływu wody. Wymagania, jakim podlegają tego typu obiekty, są ściśle określone w przepisach o ochronie przeciwpożarowej. Zgodnie z ich zapisami w przypadku braku wymaganej ilości wody do gaszenia potencjalnego pożaru pojemność projektowanego zbiornika powinna wynieść co najmniej 10 m³ wody na każdy brakujący 1 dm³ wydajności sieci hydrantowej, jednak nie mniej niż 50 m³.

Odpowiednie zapisy wymuszają również wykonywanie przeglądów takich zbiorników według zaleceń producentów i w zgodzie z aktualnymi normami. Jeden z nich dotyczy obowiązku zapewnienia jak najlepszego stanu technicznego zbiornika przez wykonywanie systematycznych przeglądów, które pomagają w planowaniu konserwacji i napraw, a co za tym idzie – w utrzymaniu jego wysokiej sprawności użytkowej.

Trzeba pamiętać o tym, że niesprawny zbiornik automatycznie wyklucza z użytku całą wodną instalację ppoż., a taki stan rzeczy oznacza brak zabezpieczenia przed pożarem i ogromne niebezpieczeństwo dla chronionego obiektu. Niesprawna instalacja może skutkować zamknięciem obiektu z powodu braku wymaganej prawnie ochrony przeciwpożarowej.

• Przeczytaj również: Ochrona przeciwpożarowa - wymagania, zabezpieczenia, rozwiązania technologiczne

Przegląd zbiornika ppoż - przepisy

Wymogi odnośnie do zbiorników przeciwpożarowych zostały jasno określone w normach i standardach międzynarodowych dotyczących zarówno ich projektowania, jak i budowy. Każda z tych norm ma swoje ściśle określone założenia w zakresie przeglądów, których należy bezwzględnie przestrzegać. Producent zbiornika określa w dokumentacji powykonawczej i karcie gwarancyjnej, kto i z jaką częstotliwością powinien przeprowadzać taką kontrolę. Wśród standardowych rodzajów przeglądów można wymienić kontrole:

• po roku eksploatacji zbiornika,
• po 3 latach eksploatacji,
• po 5 latach eksploatacji,
• po 10 latach eksploatacji,
• po 15 latach eksploatacji.

Podstawowymi wymaganiami dotyczącymi przeglądów zbiorników na wodę ppoż. są przepisy zawarte w normie PN-EN 12845 „Stałe urządzenia gaśnicze. Automatyczne urządzenia tryskaczowe. Projektowanie, instalowanie i konserwacja”. Norma wyróżnia przeglądy roczne, 3- oraz 10-letnie, które obejmują wszystkie rodzaje zbiorników. Ponadto producenci podczas projektowania zbiornika stosują następujące standardy międzynarodowe:

• FM Global,
• NFPA 25,
• VDS CEA 4001.

Każda z norm i standardów zawiera odrębne zalecenia dotyczące okresowej kontroli sprawności zbiornika, dlatego na wstępie należy zapoznać się z dokumentacją dostarczoną przez producenta, która powinna skupiać w sobie wszelkie niezbędne użytkownikowi informacje. 

Przegląd zbiornika powinien obejmować kontrolę konstrukcji wewnętrznej i zewnętrznej pod kątem występowania uszkodzeń i korozji. Jeżeli jest to konieczne, zbiorniki powinny zostać opróżnione i oczyszczone.

Jakie czynności obejmuje przegląd zbiornika przeciwpożarowego?

W zależności od standardu wykonania zbiornika przeglądy podlegają różnym wytycznym dotyczącym ich częstotliwości i zakresu. W przypadku zbiorników zbudowanych zgodnie z normą PN-EN 12845 przeglądy roczne należy przeprowadzać w odstępach nie dłuższych niż co 12 miesięcy i powinny one obejmować sprawdzenie stanu technicznego, zaworów pływakowych oraz poprawności eksploatacji. W przypadku przeglądu 3-letniego należy skontrolować ogólny stan techniczny, a jeśli zbiornik ma ślady korozji, powinien zostać opróżniony, zabezpieczony i ponownie napełniony. Z kolei podczas przeglądu 10-letniego należy opróżnić zbiornik, dokonać przeglądu fabrycznego, naprawy uszkodzonych elementów i ew. odnowy powłoki antykorozyjnej.

Dla zbiorników zgodnych ze standardem FM Global przegląd roczny również powinien odbywać się co najmniej raz na 12 miesięcy, lecz poza sprawdzeniem ogólnego stanu technicznego skontrolowane powinny zostać wszystkie systemy i osprzęt, tj. grzałki, zawory pływakowe, sondy poziomu wody, alarmy. Dodatkowo należy przeprowadzać przegląd 2-letni, obejmujący dodatkową weryfikację zewnętrznego płaszcza zbiornika pod kątem korozji. Przegląd 5-letni zobowiązuje do inspekcji wnętrza zbiornika, bez konieczności jego opróżniania, natomiast 10-letni (co druga kontrola 5-letnia) wymaga opróżnienia zbiornika, wykonania inspekcji, wyczyszczenia wnętrza i naprawy wszelkich uszkodzeń. 

Według standardu NFPA25 zbiorniki przeciwpożarowe muszą być co rok kontrolowane pod względem stanu technicznego. Dodatkowo wszystkie zbiorniki bez membrany muszą zostać poddane przeglądowi 3-letniemu, podczas którego sprawdzony zostanie ich stan techniczny, a jeżeli zbiornik ma ślady korozji, zostanie on opróżniony, zabezpieczony i ponownie napełniony. Takiemu samemu zakresowi kontroli podlegają zbiorniki z membraną, z tym że w okresie co 5 lat. 

Zgodnie z wytycznymi VDS CEA 4001 co rok należy sprawdzać stan techniczny zbiorników ppoż. Ponadto co 5 lat trzeba przeprowadzić przegląd, a w przypadku wykrycia śladów korozji – opróżnić go, zabezpieczyć i ponownie napełnić. Zbiorniki w tym standardzie podlegają jeszcze 15-letnim kontrolom polegającym na opróżnieniu zbiornika z wody, przeprowadzeniu przeglądu fabrycznego, naprawie elementów i ewentualnej odnowie powłoki antykorozyjnej.

Kto może przeprowadzić przegląd zbiornika ppoż.?

Przeglądu zbiornika przeciwpożarowego powinna dokonywać firma mająca odpowiednie uprawnienia formalne. Chodzi tu przede wszystkim o certyfikaty, których uzyskanie przez wykonawcę gwarantuje realizację usługi na odpowiednio wysokim poziomie. 

Aby prawidłowo wykonać przegląd, trzeba dysponować odpowiednią wiedzą, umiejętnościami i oczywiście specjalistycznym, przeznaczonym do tego typu działań sprzętem. Specjaliści w dziedzinie kontroli stanu technicznego zbiornika powinni mieć doświadczenie w pracy z takimi konstrukcjami. Dlatego najlepiej powierzyć takie działania producentowi zbiornika, który – działając z pozycji konstruktora – najlepiej wie, kiedy i jakie czynności podjąć podczas okresowych kontroli. 

Zlecenie przeglądów okresowych producentowi zbiornika pozwala również uniknąć ryzyka utraty gwarancji spowodowanej niedopełnieniem jej warunków. Inną możliwością wykonania przeglądu zbiornika jest powierzenie jego obsługi firmie, która się w tym specjalizuje. Profesjonaliści zatrudnieni w tego typu organizacjach mają ogromną wiedzę i doświadczenie poparte cyklicznymi szkoleniami w zakresie ochrony przeciwpożarowej.

Bardzo ważnym elementem jest również wyposażenie sekcji serwisowych i przewidywany czas reakcji na zaistniałą sytuację kryzysową. Specjalistyczna firma do obsługi i diagnostyki zbiorników powinna mieć do dyspozycji m.in.: 

• drony ROV,
• specjalne odkurzacze do czyszczenia i mycia wnętrza zbiornika, eliminujące możliwość uszkodzenia membrany,
• pompy,
• specjalistyczne myjki,
• serwis mobilny gotowy do szybkiego wyjazdu.

Równie istotne jest zapewnienie ciągłego dostępu do części zamiennych, co w razie awarii bezpośrednio wpływa na szybkość jej usunięcia. Jest to bardzo ważne, gdyż w przypadku zbiorników przeciwpożarowych liczy się czas potrzebny do zakończenia działań naprawczo-serwisowych – zbiornik nie może być wyłączony z eksploatacji na zbyt długi okres. 

Wybór odpowiedniego partnera do obsługi zbiornika jest bardzo ważny, szczególnie ze względów bezpieczeństwa chronionych obiektów, dlatego czynnikami decydującymi o takim wyborze powinny być przede wszystkim fachowość i pewność działania kontrahenta. Nie powinno się powierzać opieki nad zbiornikiem przeciwpożarowym firmom „sezonowym”, bez żadnego doświadczenia w branży i z niepewną historią działalności, lub osobom do tego nieprzeszkolonym. Takie postępowanie może prowadzić do utraty gwarancji producenta, a nawet do awarii zbiornika. 

Bardzo ważnym elementem kontroli stanu zbiornika jest codzienny monitoring. Poprawność działania zbiornika warto sprawdzić podczas rutynowego obchodu i obserwacji tablicy synoptycznej. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości można zadzwonić do serwisu odpowiedzialnego za konserwację.

Co grozi za brak przeglądu zbiornika ppoż?

Konsekwencje zaniechania wykonywania przeglądów mogą być bardzo poważne. Brak konserwacji niesie za sobą niebezpieczeństwo utraty ochrony przeciwpożarowej, ponieważ uszkodzony zbiornik nie daje gwarancji prawidłowego zadziałania w przypadku wystąpienia sytuacji zagrożenia. Utracona zostaje nad nim wszelka kontrola.Przykładowo, w trakcie trwania niezdiagnozowanej awarii depozytu wody gaśniczej może dojść do zdarzenia, które spowoduje wybuch pożaru. W takiej sytuacji akcja przeciwpożarowa właściwie nie ma szans na powodzenie, co niesie za sobą zagrożenie życia osób przebywających na terenie obiektu czy utraty składowanego tam mienia. 

Pamiętać należy również, że obiekty chronione przez instalacje ppoż. to w większości przypadków hale magazynowe czy zakłady produkcyjne. Wartość składowanego tam mienia bywa bardzo duża. Dlatego nieprzestrzeganie zaleceń producenta zbiornika dotyczących przeglądów i konserwacji może spowodować utratę polisy ubezpieczeniowej lub odmowę udzielenia takiej ochrony ze strony ubezpieczyciela. Firmy ubezpieczeniowe wymagają dokumentów stwierdzających sprawność elementów ochrony przeciwpożarowej, m.in. protokołów z przeglądów zbiorników. 

Innym efektem zaniechań konserwacji może być utrata gwarancji, gdyż każdy producent zbiornika wymaga wypełnienia zawartych w niej warunków, m.in. okresowych przeglądów depozytu wody. Generalnie brak konserwacji powoduje nadmierne zużycie elementów zbiornika i może doprowadzić do wielu groźnych w skutkach awarii

mgr inż. Zbigniew Łącki, ekspert w dziedzinie pomp i zbiorników ppoż.; założyciel i prezes firmy Miltom sp. z o.o.