Bramy i kurtyny przemysłowe wewnętrzne - klasyfikacja, montaż, zastosowanie
Bramy i kurtyny przemysłowe w halach przemysłowych odpowiadają za zapewnienie bezpiecznego i optymalnego transportu wewnętrznego oraz odpowiednich warunków produkcji i/lub magazynowania. Stosowane są do wydzielania różnorodnych pomieszczeń wewnątrz hal, np. mroźni lub chłodni.
Spis treści
- Bramy i kurtyny w halach przemysłowych
- Bramy szybkobieżne
- Bramy przesuwne
- Bramy przemysłowe wahadłowe
- Kurtyny przemysłowe paskowe z PVC
- Bramy o szczególnym przeznaczeniu
- Bramy i kurtyny przemysłowe do chłodni i mroźni
- Bramy i kurtyny do pomieszczeń czystych i przetwórstwa spożywczego
- Bramy do transportu wewnętrznego
- Bramy przemysłowe przeciwpożarowe
- Wyposażenie zapewniające bezpieczeństwo pracy
Bramy i kurtyny w halach przemysłowych
Bramy montowane wewnątrz hal przemysłowych powinny być wytrzymałe, wydajne, a jednocześnie zapewniać odpowiednie warunki w pomieszczeniach, które oddzielają. Modele bram przemysłowych sprzedawane na rynku europejskim muszą spełniać opracowane w normie europejskiej PN-EN 13241-1+A1:2012 wymogi bezpieczeństwa oraz funkcjonowania dla bram i barier, służących głównie zapewnieniu odpowiedniego dostępu do towarów i pojazdów używanych/obsługiwanych przez personel m.in. w obiektach przemysłowych. Wśród bram i kurtyn najczęściej stosowanych wewnątrz hal przemysłowych wyróżniamy bramy szybkobieżne, przesuwne, wahadłowe oraz kurtyny paskowe.
Bramy szybkobieżne
Bramy przemysłowe szybkobieżne mogą być segmentowe lub elastyczne. Pierwsze z nich często montowane są m.in. w chłodniach i mroźniach jako bramy zewnętrzne – zamykane na noc, zintegrowane z bramą elastyczną znajdującą się od wewnątrz pomieszczenia. Wśród tych drugich najlepiej sprawdzają się bramy przemysłowe z płaszczem z miękkiego, elastycznego PVC. Zwijany jest on na bęben, który zajmuje mało miejsca i zazwyczaj jest montowany na nadprożu lub do ściany. Charakteryzują się szybkim ruchem i znaczną trwałością.
W konstrukcji bram przemysłowych tego typu można zastosować różnego rodzaju tworzywa, których właściwości dobierane są do funkcji bramy i zamykanego nią pomieszczenia. Duża oferta modeli i opcji wyposażenia pozwala na wykorzystanie ich do chłodni, mroźni, tzw. pomieszczeń czystych, magazynów, a także w halach produkcyjnych przy ciągach technologicznych.
Bramy przemysłowe szybkobieżne dostępne są w różnych wielkościach, sprawdzą się nawet do zamykania bardzo dużych otworów. Bramy elastyczne mogą być wyposażone w okna lub panele wizyjne, uszczelnienie, ogrzewanie (prowadnice lub podwójny płat) oraz zaawansowane systemy bezpieczeństwa i sterowania. Pozwala to na kontrolę warunków klimatycznych w pomieszczeniu i usprawnienie pracy w hali przemysłowej. W tego typu bramach dolna część płata często pełni funkcję wyjścia awaryjnego, które, poprzez pchnięcie we wskazanym miejscu, umożliwia sprawne wydostanie się ze strefy zagrożenia.
Bramy przesuwne
Ich skrzydła podwieszone są na szynie bieżnej na specjalnych rolkach. Bramy przemysłowe przesuwne mogą być 1-, 2- lub wieloskrzydłowe (teleskopowe), obsługiwane ręcznie lub automatycznie. Ten typ otwierania najczęściej stosowany jest w przypadku wielkogabarytowych stalowych bram przeciwpożarowych, a także w pomieszczeniach, takich jak chłodnie i mroźnie. Na rynku dostępne są również modele z dwoma skrzydłami rozsuwanymi na boki. Stosuje się je jako typowe bramy wewnętrzne w hali. Ich skrzydła otwierają się bardzo szybko (z prędkością 3 m/s) i natychmiast udostępniają całą wysokość przejazdu. Zapewnia to sprawną komunikację i bezpieczeństwo użytkownikom. W przypadku bram przemysłowych przesuwnych zwykle istnieje możliwość programowania dwóch różnych szerokości otwarcia – dla ludzi i środków transportu. Bramy tego typu mogą mieć także wbudowane drzwi, które sprawdzają się głównie w bramach przeciwpożarowych.
Bramy przemysłowe wahadłowe
Bramy przemysłowe wahadłowe stosowane są tam, gdzie wymagana jest płynność komunikacji, np. w miejscach, w których występuje ruch wózków widłowych, zwłaszcza w halach magazynowych. Bramy te można łatwo otworzyć w dwóch kierunkach (dzięki specjalnym zawiasom) poprzez pchnięcie skrzydeł. Wykonane są z miękkiego i przezroczystego tworzywa PVC, zazwyczaj o grubości 7–10 mm, które zapewnia bezpieczeństwo i zmniejsza ryzyko ewentualnej kolizji. Ponadto bramy przemysłowe wahadłowe mogą mieć wzmocnienia naroży oraz wkład z siatki odpornej na rozerwanie. Bramy wahadłowe chronią przed stratami ciepła i przeciągami, dzięki czemu zapewniają stałe warunki klimatyczne w pomieszczeniach. Warto jednak pamiętać, że powinny być dwa razy szersze i 500 mm wyższe niż transportowany towar.
Kurtyny przemysłowe paskowe z PVC
Zazwyczaj stosowane są jako dodatkowe (stałe lub przesuwne) przegrody, które otwierają się tylko na szerokość pojazdu lub ładunku. Poza tym niemal szczelnie się zamykają, co ogranicza straty ciepła oraz występowanie przeciągów, nawet przy dużym natężeniu ruchu. Niektóre z modeli przesuwnych mogą być wyposażone w napęd ręczny (linka) lub elektryczny. Wykonane są z pasów miękkiego PVC o dużej przejrzystości, co pozwala na doświetlenie wnętrza i zmniejszenie kosztów energii elektrycznej. W zależności od rodzaju i właściwości zastosowanej folii (np. antybakteryjna, tzw. food contact, antyinsektowa, antystatyczna) kurtyny wykorzystuje się w różnych warunkach środowiskowych i szerokim zakresie temperatur (od –50 do 50°C). Sprawdzają się jako uszczelnienie wejść do chłodni oraz przegrody w mroźniach, a także w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym.
Najbardziej popularnym sposobem instalacji kurtyn paskowych jest mocowanie grzebieniowe, umożliwiające regulację rozmieszczenia pasów z mniejszym lub większym zakładem. Szynę montażową z wieszakami grzebieniowymi instaluje się pod nadprożem lub do ściany. Dostępne są także kurtyny z mocowaniem rurowym, które pozwala na umieszczenie pasów zgodnie z ustalonym wcześniej zakładem, bez możliwości jego modyfikacji. Dzięki temu pasy nie wypinają się nawet przy transporcie wysokich ładunków. Często w ten sposób wykonuje się kurtyny przesuwne. Wygodnym i łatwym sposobem mocowania kurtyn paskowych są gotowe do montażu klipsy z przynitowanym paskiem z PVC, zawieszane (bez użycia narzędzi) na profilowanej szynie aluminiowej, którą mocuje się do prowadnicy za pomocą mechanizmów rolkowych. Pasy mogą się swobodnie odchylać o 180°. Możliwe jest także prowadzenie kurtyny pod kątem 90° oraz po łuku. Poprawnie dobrana kurtyna PVC zapewnia odpowiednio wysoki komfort użytkowania, skuteczną izolację termiczną oraz trwałość, dlatego przy jej wyborze należy brać pod uwagę m.in. wymiary światła otworu, możliwości montażu, rodzaj transportu (np. ruch pieszy, ręcznych wózków paletowych, wózków widłowych) oraz specyficzne warunki obiektu. Jeśli wymagana jest większa izolacyjność termiczna kurtyny, wówczas pasy powinny bardziej na siebie nachodzić (większy zakład).
Bramy o szczególnym przeznaczeniu
W halach przemysłowych jest wiele przestrzeni, które wymagają wydzielenia i zamknięcia ze względu na konieczność utrzymania w nich odpowiednich warunków (np. temperatury, wilgotności, sterylnego powietrza lub podwyższonego bezpieczeństwa dla pracowników bądź maszyn). Mogą to być pomieszczenia przeznaczone na chłodnie, mroźnie lub magazyny świeżych i chłodzonych produktów spożywczych. W halach produkcyjnych zazwyczaj są to przestrzenie wokół maszyn, strefy mokre lub zagrożone wybuchem i inne. Często potrzebne jest także szczelne i sterylne zamknięcie tzw. pomieszczeń czystych (ang. cleanroom), w których mieszczą się np. laboratoria. Istotną rolę pełnią również bramy i kurtyny przeciwpożarowe do ciągów ewakuacyjnych lub transportu wewnętrznego. Dostępna na rynku oferta pozwala na dopasowanie bramy lub kurtyny do kryteriów wymaganych dla konkretnego przeznaczenia, a także do otworów o niemal dowolnych wymiarach.
Bramy i kurtyny przemysłowe do chłodni i mroźni
Bramy i kurtyny zamykające magazyny chłodnicze lub mroźnie, w których temperatura spada poniżej zera (nawet do –30oC), muszą być trwałe i szczelne. Powinny spełniać wymagania dotyczące bezpieczeństwa zawarte w normie PN-EN 13241-1+A1:2012, a w zakresie rozwiązań konstrukcyjnych zgodne z PN-EN 12604:2002P. Do zamykania ww. pomieszczeń wykorzystuje się zarówno specjalnie do tego przeznaczone bramy elastyczne, jak również modele przesuwne, np. stalowe z wypełnieniem z pianki poliuretanowej, montowane bez progów. Ze względu na to, że utrzymanie stałej temperatury w chłodni lub mroźni wymaga dużych nakładów energii i jest utrudnione przez otwierające się bramy, stosowane w nich modele powinny mieć wysoką prędkość roboczą oraz dokładne uszczelnienie, jak również zapobiegać osadzaniu się lodu na prowadnicach. Płaty bramy elastycznej najczęściej wyposażone są w systemy uszczelek, które eliminują ryzyko powstawania nieszczelności i minimalizują straty energii, a także dodatkowo ograniczają wnikanie do mroźni zanieczyszczeń z zewnątrz. Aby zapobiec oszronieniu i oblodzeniu, bramy mroźnicze mogą mieć płat wypełniony izolacją cieplną (np. z pianki poliuretanowej, folii aluminiowej lub włókna szklanego), dodatkowe przekładki termiczne lub być wyposażone w różnorodne systemy ogrzewania. Wśród tych ostatnich popularne są np. przewody grzewcze umieszczone w prowadnicach, ogrzewanie skrzynki sterującej lub powierzchni kontaktowych (układ wbudowany jest na uszczelkach na obwodzie blatu bramy oraz w profilu listwy krawędziowej). Ponadto system podgrzewania prowadnic regulowany jest przez termostat i uruchamia się automatycznie, gdy temperatura spada poniżej zaplanowanej.
Innym rozwiązaniem jest zastosowanie skrzydła bramy zbudowanego z dwóch płaszczy, pomiędzy którymi krąży podgrzane powietrze. Zwykle istnieje możliwość zaprogramowania bramy do samoczynnego otwierania się co pewien czas (np. co 30 min) – pozwala to zapobiegać gromadzeniu się lodu na prowadnicach i płacie bramy. Niektóre modele mają dwie wysokości podnoszenia płata bramy (częściową i całkowitą), dzięki czemu ograniczane są straty energii. Bramy przesuwne przeznaczone do mroźni mogą być wyposażone np. w grzałki w kanale na futrynie oraz w progu wpuszczanym w posadzkę. Takie rozwiązania pozwalają uniknąć oblodzenia części roboczych bramy, a tym samym zapewnić długotrwałe utrzymanie urządzenia w pełnej sprawności technicznej.
Bramy i kurtyny do pomieszczeń czystych i przetwórstwa spożywczego
Bramy przemysłowe do pomieszczeń czystych, wymagających zachowania sterylnego środowiska pracy (tzw. cleanroom), muszą być idealnie szczelne i chronić wnętrze przed zanieczyszczeniami. Jest to istotne zwłaszcza w przemyśle farmaceutycznym, chemicznym, elektronicznym, a także np. przy produkcji mikroprocesorów i półprzewodników dla lotnictwa i motoryzacji. Warto wiedzieć, że to czy dane pomieszczenie zostanie zakwalifikowane do pomieszczeń typu clean zależy od tego, czy spełnia wymagania określone w normie PN-EN ISO 14644-1:2016-03. Istnieje dziewięć klas czystości – od ISO1 (najczystsza) do ISO9. Bramy do pomieszczeń czystych często mają dodatkowe elementy doszczelniające, np. specjalne pełne uszczelki obwodowe uniemożliwiające przedostawanie się pyłów, zanieczyszczeń i zapachów. Wiele modeli ma na dole płata elastyczny rękaw, który po zamknięciu bramy dokładnie przylega do podłogi, gwarantując uszczelnienie. W sterylnych pomieszczeniach, w których powietrze jest stale oczyszczane, powstaje różnica ciśnień na poziomie nawet 50 Pa. Straty powietrza podczas pracy bramy powinny być zatem jak najmniejsze, dlatego jej płat musi ściśle przylegać do prowadnic.
Podobnych właściwości oczekuje się od bram i kurtyn montowanych wewnątrz hal przemysłowych, w których odbywa się przetwórstwo produktów spożywczych i również wymagane jest zachowanie wysokich standardów higienicznych. Ich konstrukcja powinna ułatwiać czyszczenie oraz konserwację zarówno powierzchni płaszcza bramy (najlepiej gładkiej), jak i prowadnic, zawiasów itp.
Bramy do transportu wewnętrznego
Bramy do transportu wewnętrznego muszą całodobowo gwarantować bezpieczeństwo, niezawodność i wydajność zautomatyzowanych procesów produkcyjnych. Znajdują zastosowanie w urządzeniach do transportu poziomego, gdzie oddzielają poszczególne sektory zakładu i pomieszczenia magazynowe. Ponadto ograniczają straty energii, zmniejszają przeciągi i tłumią hałas. Często są one zintegrowane z systemami sterowania linii produkcyjnych, dzięki czemu zabezpieczają pracowników lub rozdzielają maszyny. Inteligentne bramy ochrony maszyn charakteryzuje znaczna szybkość działania, krótki cykl pracy, a także m.in. wbudowane w kolumny boczne czujniki bezpieczeństwa, fotokomórki wyprzedzające i stacjonarne, które gwarantują ochronę i integrację poszczególnych procesów technologicznych. Na rynku dostępne są specjalistyczne modele, np. ze sztywną połacią z profili aluminiowych, przeznaczone dla linii zrobotyzowanych, urządzeń spawalniczych, spawania laserowego i pras, a także do integracji z magistralami i systemami transportu przenośnikowego.
Bramy przemysłowe przeciwpożarowe
Pełnią one przede wszystkim funkcję biernego zabezpieczenia przeciwpożarowego. Stosuje się je tam, gdzie przepisy wymagają rozdzielenia dużych powierzchni hali przemysłowej na odpowiednie strefy pożarowe. Powinny być również montowane w obiektach, w których przebywa i przemieszcza się dużo ludzi, aby zapewnić im ochronę przed ogniem oraz rozprzestrzenianiem się trujących gazów pożarowych. Bramy przeciwpożarowe instalowane wewnątrz hal przemysłowych muszą spełniać wymagania odporności ogniowej zgodne z PN-EN 13501-1+A1:2009 oraz PN-EN 13501-2+A1:2010. Wytrzymałość ogniowa i właściwości dymoszczelne bram testuje się w trakcie prób ogniowych. Konstrukcje przeciwpożarowe są badane według normy PN-EN 1634-1, natomiast np. przeciwpożarowe bramy przesuwne, pełniące także funkcję dymoszczelną, dodatkowo na podstawie PN-EN 1634-3:2006.
Wewnątrz hal montuje się bramy przeciwpożarowe różnego typu, m.in. przesuwne (jedno- lub wieloskrzydłowe, tzw. teleskopowe), opuszczane, kurtynowe i rolowane; otwierane ręcznie lub za pomocą napędu elektrycznego. Często osiągają one duże wymiary (np. przesuwne mogą mieć szer. do 12 m oraz wys. 7 m) i zazwyczaj nie są przystosowane do ruchu ciągłego – niektóre mają dzienny limit uruchomień (np. ok. 20). W normalnych warunkach użytkowania pomieszczeń bramy przeciwpożarowe zwykle pozostają otwarte, co pozwala zarówno na ruch ludzi, jak i wózków widłowych czy samochodów, a w przypadku pojawienia się ognia automatycznie zamykają się. Dzięki zastosowaniu takiego rozwiązania można ograniczyć straty, odcinając przejścia między strefami pożarowymi i dławiąc ogień w jednej z nich. Bramy przeciwpożarowe często mają wbudowane drzwi przejściowe (ewakuacyjne), które ułatwiają przechodzenie oraz przejeżdżanie małymi wózkami transportowymi. Drzwi przeciwpożarowe muszą być przebadane zgodnie z normą PN-EN 1634-1, sklasyfikowane według PN-EN 13501-2+A1:2010 i dopuszczone do obrotu na podstawie krajowej specyfikacji technicznej. Aby zapewnić konstrukcyjną ochronę przeciwpożarową w hali przemysłowej, w zależności od potencjalnego stopnia zagrożenia, trzeba zamontować drzwi stalowe o podwyższonej odporności – EI 30, EI 60, bądź ogniotrwałe – EI 90. Przy czym liczba całkowita w nazwie klasy określa odporność ogniową w minutach (np. drzwi EI 30 wytrzymują działanie ognia przez min. 30 min).
Wyposażenie zapewniające bezpieczeństwo pracy
Wewnętrzne szybkobieżne bramy elastyczne zamontowane w hali produkcyjnej mogą być narażone na zderzenie, np. z wózkiem widłowym. Z tego powodu wiele modeli ma zabezpieczenia przeciwkolizyjne, m.in. system AntiCrash – ochronę przeciwnajazdową uruchamianą manualnie lub automatycznie. Inne rozwiązanie tego typu to np. przypodłogowy profil SoftEdge. W momencie wypadnięcia profilu z prowadnicy schowany w nim radiowy wyłącznik zderzeniowy wysyła sygnał do urządzenia sterującego, co powoduje natychmiastowe zatrzymanie bramy. Niektóre modele rolowane są wyposażone w funkcję wyłomu i system samoczynnej naprawy, dzięki którym w przypadku kolizji brama wypada z prowadnic, a następnie automatycznie ustawia się w nich poprzez wykonanie manewru otwarcia lub zamknięcia.
Rozwiązania monitorujące przedpole bram przemysłowych również podwyższają bezpieczeństwo pracowników i ograniczają ryzyko kolizji. Są to m.in. urządzenia radarowe wykrywające przedmioty będące w ruchu oraz aktywne czujniki podczerwieni wykrywające obiekty nieruchome, a także np. detektory laserowe, pełniące jednocześnie funkcję nadajnika imppsów i systemu bezpieczeństwa. Często stosuje się również pętle indukcyjne, generujące pole magnetyczne i wykrywające przedmioty metalowe znajdujące się w polu działania. Wykorzystuje się też sygnały radiowe między odbiornikiem i nadajnikiem (z jednym lub większą liczbą kanałów), dzięki którym bramę mogą otworzyć lub zamknąć (za pomocą pilota zdalnego sterowania) wyłącznie pojazdy lub osoby.
W przypadku bram przemysłowych do ochrony maszyn stosuje się np. czujniki bezpieczeństwa, które umieszczane są w aluminiowym profilu przypodłogowym i w ościeżnicy. Przekazują one modułowi sterowania sygnał o położeniu bramy, co umożliwia jej otwarcie tylko podczas przestoju maszyny (ew. działanie urządzenia jest możliwe tylko przy zamkniętej bramie). Do nadzorowania drogi przejazdu i wykrywania przeszkód wykorzystuje się również rozwiązania bezpośrednio związane z płatem bramy lub ościeżnicą. Mogą to być m.in. krawędź zamykająca z czujnikami optycznymi lub fotokomórka wyprzedzająca, czyli bezdotykowy automatyczny mechanizm zabezpieczający (przeciążeniowy), który odpowiednio wcześniej rozpoznaje przeszkody i ludzi znajdujących się w obszarze pracy bramy. Dzięki niemu zatrzymuje się ona zanim dotknie przeszkody i natychmiast podnosi się do góry. Fotokomórki dostępne są np. w wersjach z reflektorem oraz z nadajnikiem i odbiornikiem. Popularnym rozwiązaniem jest także krata świetlna zintegrowana z ościeżnicą, która monitoruje płaszczyznę zamykania płyty bramy do wysokości 2500 mm. Wykrywa większy obszar niż fotokomórka i zapewnia odpowiednio wyższy stopień bezpieczeństwa, niemal eliminując możliwość doznania obrażeń lub uszkodzenia przedmiotów. Krata sprawdza się w przypadku przewożenia ładunków o zróżnicowanych wymiarach. Montuje się ją w istniejących bramach z zabezpieczeniem krawędzi zamykającej z czujnikami optycznymi, jednak nie może być stosowana w segmentowych z wbudowanymi drzwiami przejściowymi bez wystającego progu.
Bezdotykowe listwy bezpieczeństwa zapobiegają wypadkom nawet przy dużych prędkościach roboczych. Są dostępne np. z opcjonalnym aktywatorem ruchu, umożliwiającym otwarcie bramy poprzez machnięcie ręką, co zmniejsza ryzyko zanieczyszczenia kolumn bocznych. To dobre rozwiązanie w bramach zamykających np. pomieszczenia czyste.
Dzięki zastosowaniu nowoczesnych technologii możliwe jest projektowanie bram przemysłowych szybkich i inteligentnych, sterujących ruchem pojazdów i jednocześnie zapewniających bezpieczeństwo pieszym. Optymalne zaplanowanie rozdzielenia przestrzeni wewnątrz hali umożliwia indywidualne kontrolowanie warunków klimatycznych w każdej części, a poprzez automatyzację wspomaga zapobieganie rozprzestrzenianiu się drobnoustrojów lub oparów w obiekcie. Bogata gama bram do zastosowań wewnętrznych obejmuje zarówno rozwiązania uniwersalne, jak i specjalistyczne bramy do pomieszczeń czystych, zakładów przetwórstwa spożywczego, a także hal, w których znajdują się zautomatyzowane lub zrobotyzowane linie produkcyjne. Trzeba pamiętać o zaleceniach producentów dotyczących konserwacji bram minimum raz w roku bądź co 3 lub 6 miesięcy w trudnych warunkach pracy.
Artykuł ukazał się w publikacji „Hale Przemysłowe”Zobacz e-wydanie
