Gospodarka odpadami w przedsiębiorstwie przemysłowym
Odpady są nie tylko nieodłącznym elementem każdego procesu produkcyjnego, ale powstają również w obszarach nieprodukcyjnych. Ponieważ do kategorii odpadów przemysłowych można zaliczyć bardzo wiele różnorodnych produktów, odpowiednie zarządzanie wszystkimi stanowi nie lada wyzwanie. Przedsiębiorstwa przemysłowe powinny prowadzić odpowiednią gospodarkę odpadami nie tylko, żeby sprostać wymogom prawnym, ale również, żeby zredukować negatywny wpływ na środowisko naturalne i związane z nimi koszty eksploatacyjne.
Spis treści
- Gospodarka odpadami ‒ ustawa o odpadach i inne regulacje prawne
- Definicja odpadów i katalog odpadów
- Gospodarka odpadami ‒ podstawowe zasady postępowania z odpadami
- Obowiązki formalne związane z odpadami
Odpady, które powstają w efekcie realizowanych procesów produkcyjnych i przemysłowych, mogą stanowić poważne obciążenie dla środowiska, a jednocześnie utrudniają efektywne zarządzanie przedsiębiorstwem. Dlatego tak istotne jest wdrożenie odpowiedniej polityki dotyczącej odpadów. Pozwoli ona gospodarować odpadami z jak najmniejszą szkodą dla środowiska, przy jednoczesnym zmaksymalizowaniu korzyści dla firmy. W prowadzeniu efektywnej gospodarki odpadowej pomagają dziś nowoczesne zdobycze techniki, w tym cyfrowe, inteligentne i zautomatyzowane narzędzia, dzięki którym wszelkie procesy związane z odpadami są łatwiejsze i wydajniejsze.
Gospodarka odpadami ‒ ustawa o odpadach i inne regulacje prawne
Właściwie prowadzona gospodarka odpadami wymaga znajomości i dostosowania się do wielu różnych aktów prawnych, w których uregulowano kwestie związane z odpadami. Każde przedsiębiorstwo, które w ramach prowadzonej działalności wytwarza odpady inne niż komunalne, zobligowane jest do wykonywania określonych czynności. Najistotniejszym aktem prawnym w tym obszarze jest Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach.
Ustawa ta określa podstawowe zasady prowadzenia gospodarki odpadami, w tym obowiązki przedsiębiorstw, które wytwarzają odpady, zasady prowadzenia określonych rejestrów i ewidencji, a także wymagane uprawnienia do gospodarowania odpadami. Ponadto w tym akcie prawnym znajdziemy środki i metody postępowania, których celem jest ochrona życia i zdrowia ludzi oraz zmniejszenie negatywnego wpływu, jaki wytwarzanie i gospodarowanie odpadami może mieć na środowisko.
Gospodarowanie odpadami wymaga jednak znajomości wielu innych aktów wykonawczych zarówno o charakterze ogólnym, jak i bardziej szczegółowym. Do pierwszej grupy można zaliczyć m.in. ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska czy ustawę z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Znacznie bardziej rozbudowana jest druga grupa, w której znajdziemy wiele ustaw regulujących szczegółowo postępowanie z poszczególnymi kategoriami odpadów.
Obowiązki dotyczące postępowania z odpadami znajdziemy także w licznych rozporządzeniach, które wydano przede wszystkim na podstawie ustawy o odpadach, ale również pozostałych ustaw, w których jest mowa o gospodarce odpadami.
Dosyć długa lista aktów wykonawczych, które regulują kwestie postępowania z odpadami, a także fakt, że przepisy te wciąż się zmieniają (m.in. w wyniku konieczności dostosowania ich do regulacji unijnych), z całą pewnością nie ułatwiają życia przedsiębiorcom i wymuszają bardzo skrupulatne prowadzenie gospodarki odpadami.
Definicja odpadów i katalog odpadów
Zgodnie z ustawą o odpadach odpadem jest każda substancja lub przedmiot, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do których pozbycia się jest obowiązany. Wśród wielu grup odpadów znajdują się również odpady niebezpieczne (jeśli w ich składzie jest choć jeden ze składników uznawanych za niebezpieczny). Nie wszystkie jednak produkty, które powstają podczas procesu produkcyjnego, a nie są podstawowym celem tego procesu, uznaje się za odpady. Przepisy wyodrębniają jeszcze tzw. produkty uboczne. Są to pozostałości procesu produkcyjnego, które mogą być wykorzystywane bezpośrednio bez konieczności ich wcześniejszego przetwarzania poza normalną praktyką przemysłową.
W przepisach (rozporządzenie ministra klimatu w sprawie katalogu odpadów) znajdziemy dokładny podział odpadów na grupy, podgrupy i rodzaje odpadów.
Gospodarka odpadami ‒ podstawowe zasady postępowania z odpadami
Szeroko pojęta gospodarka odpadami obejmuje swym zakresem wiele czynności, w tym takie jak: zbieranie, transport lub przetwarzanie odpadów i sortowanie, wraz z nadzorem nad wymienionymi działaniami, a także późniejsze postępowanie z miejscami unieszkodliwiania odpadów. Ponadto są to również wszelkie działania wykonywane w charakterze sprzedawcy odpadów lub pośrednika w obrocie odpadami.
Obowiązujące przepisy obligują przedsiębiorstwa, żeby gospodarkę odpadami prowadziły w taki sposób, który zapewni ochronę życia i zdrowia ludzi oraz środowiska. W szczególności gospodarka odpadami nie może:
- powodować zagrożenia dla wody, powietrza, gleby, roślin lub zwierząt,
- powodować uciążliwości przez hałas lub zapach,
- wywoływać niekorzystnych skutków dla terenów wiejskich lub miejsc o szczególnym znaczeniu, w tym kulturowym i przyrodniczym.
W ustawie o odpadach znajdziemy także 5 kroków, jakie należy przedsięwziąć, mając do czynienia z odpadami (przy czym ważna jest tu też kolejność):
1. Zapobieganie powstawaniu odpadów.
2. Przygotowywanie do ponownego użycia.
3. Recykling.
4. Inne procesy odzysku.
5. Unieszkodliwianie.
Przede wszystkim przedsiębiorca musi odpowiednio planować swoje działania, projektować i realizować procesy przy użyciu takich metod produkcji lub stosując takie surowce i materiały, żeby zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ich ilość, a tym samym negatywne oddziaływanie na życie i zdrowie ludzi oraz na środowisko. Tym samym przedsiębiorca powinien promować zrównoważony model produkcji i konsumpcji, czyli wpisywać się w model gospodarki o obiegu zamkniętym.
Wszystkie odpady, których powstaniu nie udało się zapobiec, należy obowiązkowo poddać odzyskowi. Odzysk ten w pierwszej kolejności powinien polegać na ich przygotowaniu odpadów do ponownego użycia. Jeśli nie jest możliwe ich ponowne użycie, wówczas należy przeprowadzić kolejny krok czyli zebrane odpady poddać recyklingowi. Jeżeli natomiast recykling nie jest możliwy z przyczyn technologicznych lub nie jest uzasadniony ekologicznie lub ekonomicznie – wówczas należy takie odpady poddać innym formom odzysku. W razie konieczności, przed lub w czasie odzysku, należy usuwać niebezpieczne składniki ze zgromadzonych odpadów.
Jeżeli po segregacji, recyklingu i innych formach odzysku wciąż pozostają jakieś odpady, powinny one zostać unieszkodliwione.
Jeśli zachodzi taka potrzeba, odpady powinny być magazynowe. Magazynowanie to musi odbywać się zgodnie z odpowiednimi przepisami dotyczącymi ochrony środowiska oraz bezpieczeństwa ludzi. W szczególności należy uwzględnić właściwości chemiczne i fizyczne składowanych odpadów, ich stan skupienia oraz ewentualne zagrożenia, jakie mogą się wiązać z tymi odpadami. W każdym przypadku odpady należy niezwłocznie usunąć z miejsca, które nie jest dostosowane do ich składowania lub magazynowania.
Wszelkie czynności związane z gospodarką odpadami przedsiębiorca może zlecić podmiotom trzecim, o ile mają one odpowiednie zezwolenia czy koncesje na zbieranie, składowanie lub przetwarzanie odpadów.
Polecany artykuł:
Obowiązki formalne związane z odpadami
Przedsiębiorca wytwarzający odpady jest zobowiązany do prowadzenia odpowiedniej ewidencji ilościowo-jakościowej, uwzględniając wspomnianą wyżej klasyfikację odpadów. W tym celu prowadzi się kartę ewidencji odpadów dla każdego rodzaju odpadów odrębnie. Możliwe jest także prowadzenie uproszczonej ewidencji, jeśli w ciągu roku nie wytwarza się więcej niż 100 kg odpadów niebezpiecznych, a w przypadku pozostałych odpadów (poza komunalnymi) – nie więcej niż 5 ton rocznie.
W trakcie prowadzenia działalności, w przypadku określonych przedsiębiorstw (m.in. wytwórców odpadów zobowiązanych do prowadzenia ewidencji czy firmy, które prowadzą działalność polegającą na zbieraniu i przetwarzaniu odpadów), konieczne może być też składanie rocznych sprawozdań w zakresie produktów, opakowań i gospodarki odpadami. Sprawozdanie takie, poza danymi identyfikującymi firmę, zawiera m.in. informacje o rodzaju i masie odpadów, sposobie gospodarowania odpadami (w tym o instalacjach i urządzenia do przetwarzania odpadów), masie odpadów poddanych recyklingowi i odzyskowi oraz osiągniętych poziomach odzysku i recyklingu.
Gospodarka odpadami w przedsiębiorstwie przemysłowym to wielowymiarowe i dość skomplikowane zagadnienie, które wiąże się z wieloma obowiązkami. Nie można ich absolutnie zignorować. Niewłaściwie prowadzona gospodarka odpadami może bowiem spowodować wiele szkód dla środowiska naturalnego, a z punktu widzenia przedsiębiorstwa, które generuje odpady, może skutkować karami pieniężnymi i innymi postępowaniami administracyjnymi.
Top 10 największych fabryk na świecie
