Wózki widłowe – podstawa transportu w halach przemysłowych

Na rynku dostępna jest szeroka gama rozwiązań z kategorii „wózki widłowe” – od prostych paletowych wózków ręcznych po zaawansowane systemy wysokiego składowania lub pojazdy poruszające się w pełni automatycznie. Zrozumienie różnic między poszczególnymi typami wózków, ich zastosowań oraz wymagań eksploatacyjnych pozwala zoptymalizować procesy logistyczne i zmaksymalizować stopę zwrotu z inwestycji.

Jakie są rodzaje wózków widłowych?

Wózki widłowe to dość szeroka kategoria pojazdów transportowych, które jednak można sklasyfikować według trzech głównych kryteriów: typu napędu, przeznaczenia i konstrukcji. Oczywiście jeden pojazd może jednocześnie należeć do kilku kategorii, co pozwala precyzyjnie dopasować sprzęt do specyficznych potrzeb zakładu.

Wózki widłowe ‒ podział ze względu na napęd

Spalinowe wózki widłowe wykorzystują silniki Diesla lub LPG. Charakteryzują się większą mocą i możliwością długiej pracy bez przerw na ładowanie. Wózki widłowe z takim napędem sprawdzają się doskonale na zewnątrz budynków, placach składowych i terenach budowlanych.

Modele elektryczne to bezemisyjne rozwiązanie idealne głównie do zamkniętych przestrzeni. Zasilane akumulatorami pracują cicho i nie emitują spalin, co czyni je preferowanym wyborem dla hal produkcyjnych i magazynów. Współczesne baterie litowo-jonowe oferują szybkie ładowanie i dłuższą żywotność w porównaniu do tradycyjnych akumulatorów ołowiowo-kwasowych.

Wózki widłowe ręczne nie mają napędu mechanicznego. Operator przemieszcza ładunek siłą mięśni, co ogranicza ich zastosowanie do lekkich prac i krótkich dystansów. Stanowią ekonomiczne rozwiązanie dla małych magazynów i sporadycznych operacji transportowych.

Przeczytaj również:

• Oznakowanie poziome w obiektach magazynowych. Dlaczego jest ważne? Jakie są wymagania?
• Urządzenia transportu bliskiego w halach produkcyjnych i magazynowych. Rodzaje, zastosowanie i znaczenie dla intralogistyki

Podział ze względu na przeznaczenia

• wózki do pracy wewnątrz hal,
• pojazdy terenowe ze wzmocnioną konstrukcją,
• specjalistyczne modele do ekstremalnych temperatur,
• maszyny do niskiego, średniego lub wysokiego składowania.

Podział ze względu na konstrukcję

• wózki paletowe (paleciak) do transportu palet,
• wózki czołowe,
• wózki boczne,
• urządzenia z masztem umożliwiającym podnoszenie na znaczne wysokości,
• platformy robocze do pracy na wysokości.

Wózki widłowe ‒ typowe zastosowania

Wózki widłowe to dość uniwersalne pojazdy, które są wykorzystywane do różnych zadań w halach produkcyjnych, magazynach, a nawet na zewnątrz obiektów. Najpopularniejszym rodzajem są wózki widłowe czołowe, które charakteryzują się umieszczonymi z przodu widłami. Taka konstrukcja pozwala na bezpośredni dostęp do ładunku, co ułatwia manewrowanie w wąskich alejkach magazynowych. Stosuje się je w magazynach, halach produkcyjnych i na placach przeładunkowych.

Typowe zastosowania wózków czołowych obejmują:

• załadunek i rozładunek kontenerów,
• transport palet między różnymi strefami magazynu,
• układanie towarów na regałach do wysokości 6-7 m,
• obsługa linii produkcyjnych,
• prace na rampach rozładunkowych.

Przeczytaj również:

• Urządzenia transportu technologicznego – wózki, przenośniki, dźwignice. Rodzaje i zastosowania
• Regały magazynowe. Jakie rodzaje regałów magazynowych wyróżniamy?

Wózki paletowe (paleciaki) specjalizują się w poziomym transporcie palet. Wersje ręczne obsługują ładunki do 2,5 t na krótkich dystansach. Elektryczne paleciaki podnoszą wydajność i redukują zmęczenie operatorów przy intensywnej pracy.

Wózki widłowe wysokiego składowania umożliwiają podnoszenie ładunków na duże wysokości. Dzięki systemom stabilizacji mogą obsługiwać regały wysokiego składowania. Maksymalizują w ten sposób wykorzystanie przestrzeni pionowej w halach magazynowych.

Wózki z widłami umieszczonymi z boku doskonale radzą sobie np. z długimi ładunkami (rury, profile metalowe), które bardzo trudno transportuje się w wąskich korytarzach. Ponadto operator takiego wózka widłowego ma niczym nieograniczoną widoczność. Niektóre modele mają możliwość poruszania się we wszystkich 4 kierunkach, co bardzo ułatwia manewrowanie nimi.

Czym różnią się wózki widłowe ręczne od mechanicznych?

Wózki widłowe z ręcznym napędem wymagają użycia siły fizycznej do przemieszczania i podnoszenia ładunków. Mechanizm hydrauliczny unosi widły, podczas gdy operator pcha lub ciągnie wózek. Zasięg użytkowy ogranicza się do kilkudziesięciu metrów i ładunków o stosunkowo niewielkiej masie.

Główną zaletą tego typu wózków widłowych jest zerowe zużycie energii, minimalne potrzeby konserwacyjne, kompaktowe wymiary, możliwość pracy w dowolnych warunkach i oczywiście dużo niższy koszt nabycia. Wózki takie mają jednak swoje ograniczenia. Do najważniejszych należą niska wydajność, zmęczenie operatora, krótki dystans transportu i ograniczone możliwości podnoszenia ładunku.

Napęd mechaniczny, wykorzystujący silnik elektryczny lub spalinowy, pozwala osiągać dużo większe prędkości i udźwig. Dzięki temu większa jest produktywność i szybkość operacji. Możliwy jest transport na większe odległości i podnoszenie ładunku na znaczną wysokość, a także praca przez całe zmiany bez przerw. Przekłada się to również na większy komfort i bezpieczeństwo pracy operatora.

Naturalnie eksploatacja wózków widłowych z napędem mechanicznym wiąże się z wyższymi kosztami użytkowania (energii, paliwa). Wymagają one też częstszych przeglądów technicznych.

Wybór między napędem ręcznym a mechanicznym zależy od intensywności pracy. Firma, w której przenosi się dziennie ok. 20–30 palet, świetnie poradzi sobie z ręcznym paleciakiem. Centrum dystrybucyjne obsługujące tysiące palet wymaga jednak już floty wózków mechanicznych.

Najważniejsze elementy konstrukcyjne wózków widłowych

O tym, jakie możliwości będzie miał wózek widłowy, do jakich zastosowań będzie mógł być stosowany, decyduje w dużej mierze jego budowa i konstrukcja poszczególnych elementów składowych.

Konstrukcja podwozia ma np. olbrzymi wpływ m.in. na stabilność i możliwości manewrowe pojazdu. Wózki widłowe trójkołowe oferują mniejszy promień skrętu, co ułatwia pracę w ciasnych przestrzeniach. Czterokołowe modele zapewniają za to lepszą stabilność przy transporcie ciężkich ładunków i pracy na nierównych powierzchniach.

Kluczowym elementem konstrukcyjnym wózków widłowych są oczywiście widły. Standardowe mają długość 1000-1200 mm i nośność dopasowaną do klasy wózka. Przekrój widełek może być prostokątny lub trapezowy, który zapewnia większą sztywność. Regulowane widły pozwalają zmieniać rozstaw bez użycia narzędzi. Hydrauliczne przesuwanie wideł przyspiesza adaptację do różnych szerokości palet. Standardowe wózki mają jedną parę wideł, jednak może być ich więcej. W zależności od indywidualnych potrzeb widły mogą być też różnej długości.

Wysokość, na jaką można podnosić ładunki, determinowana jest m.in. przez rodzaj masztu. Maszty dzielą się na jednoelementowe (simplex), dwusekcyjne (duplex), trzysekcyjne (triplex) i rzadziej spotykane czterosekcyjne (Quadruplex). Im więcej sekcji ma maszt, tym większa jest maksymalna wysokość, na jaką można podnieść ładunek.

Za komfort i bezpieczeństwo pracy operatora odpowiada kabina wózka widłowego. Ergonomiczne stanowisko obejmuje siedzisko z regulacją, kierownicę lub joystick, pedały oraz panel kontrolny. Nowoczesne wózki widłowe wyposażone są również m.in. w wyświetlacze LCD, które pokazują np. stan naładowania baterii, błędy systemowe i różne parametry pracy.

Bezpieczna obsługa wózków widłowych

Odpowiednie uprawnienia są absolutną koniecznością, żeby pracownik mógł obsługiwać wózki widłowe. Tylko kurs zakończony egzaminem państwowym nadaje uprawnienia UDT do obsługi określonych kategorii sprzętu. Warto pamiętać, że to pracodawca ponosi odpowiedzialność za dopuszczanie do pracy wyłącznie przeszkolonych pracowników.

Operator powinien na bieżąco weryfikować działanie hamulców, układu kierowniczego, sygnałów dźwiękowych i świetlnych, poziom płynów eksploatacyjnych oraz stan opon. Wszelkie nieprawidłowości należy zgłosić przełożonemu przed rozpoczęciem pracy.

Bardzo istotna z punktu widzenia bezpieczeństwa jest również stabilność przewożonych ładunków na widłach. Ciężar powinien spoczywać równomiernie, a cięższa strona powinna być skierowana do masztu. Nigdy nie wolno przekraczać dopuszczalnej ładowności pojazdu – każdy wózek widłowy ma tabliczkę znamionową określającą maksymalny udźwig.

Szczególne ryzyko pojawia się podczas jazdy na rampach, pochyłościach i w wąskich korytarzach. Wjeżdżając np. na wzniesienie, operator musi jechać przodem z ładunkiem skierowanym w górę. Zjeżdżając, porusza się tyłem z ładunkiem przed sobą. To zapobiega przechyleniu i utracie kontroli nad pojazdem.

Bardzo ważne jest również odpowiednie oznakowanie strefy pracy wózka i oddzielenie jej od strefy dla pieszych. Ryzyko wypadków minimalizują m.in. linie bezpieczeństwa na podłodze, bariery ochronne i odpowiednie oświetlenie.

Zabronione praktyki podczas eksploatacji wózków widłowych:

• przewożenie osób na widłach lub wózku (poza certyfikowanymi platformami),
• podnoszenie ludzi do pracy na wysokości bez odpowiedniego osprzętu,
• jazda z podniesionymi widłami,
• przeciążanie pojazdu,
• gwałtowne hamowanie lub skręcanie,
• parkowanie na pochyłościach,
• pozostawianie pojazdu z uniesionymi widłami.

Podsumowanie

Wózki widłowe odgrywają bardzo ważną rolę w logistyce przemysłowej, a ich rozwój technologiczny nie zwalnia tempa. Coraz większą popularność zyskują modele autonomiczne, które dzięki zaawansowanym systemom nawigacji i sztucznej inteligencji zwiększają efektywność oraz bezpieczeństwo pracy. W najbliższych latach można spodziewać się, że wózki bez operatora staną się standardem w nowoczesnych zakładach produkcyjnych i magazynach.

Zobacz: Największe hale przemysłowe powstające w Polsce

Źródło: Wózki widłowe – klasyfikacja, budowa i zasady bezpiecznej eksploatacji