Bezpieczeństwo i higiena pracy w transporcie wewnętrznym. Prawa i obowiązki pracowników
Bezpieczeństwo w transporcie wewnętrznym zależy od różnych czynników. Jednym z nich, jeśli nie najważniejszym, jest człowiek. To podejście pracownika do obowiązujących zasad i procedur postępowania w danym miejscu pracy jest kluczowe.
Spis treści
- Bezpieczeństwo przy obsłudze środków transportowych
- Bezpieczeństwo przy obsłudze urządzeń pomocniczych
- Wymagania bezpieczeństwa przy obsłudze systemów do składowania towarów
- Wymagania bezpieczeństwa przy ręcznych czynnościach transportowych
- Odzież ochronna i osprzęt roboczy
- Szkolenia pracowników transportu wewnętrznego
Przygotowanie odpowiedniego regulaminu, który określa zasady transportu wewnętrznego w przedsiębiorstwie i wynikające z niego prawa i obowiązki pracowników, jest powinnością pracodawcy. Jednak już przestrzeganie zawartych w nim wytycznych zależy od pracowników. Regulamin taki musi więc być ogólnodostępny, a zawarte w nim wytyczne muszą jasno precyzować wszystkie kluczowe aspekty – nie może być mowy o możliwości różnej interpretacji obowiązków pracowniczych.
Bezpieczeństwo przy obsłudze środków transportowych
Niewykluczone, że przyszłość transportu wewnętrznego będzie należała do samojezdnych środków transportowych (AVG i AMR), jednak obecnie wciąż dominują wózki transportowe kierowane bezpośrednio przez operatora. Bezpieczeństwo ich użytkowania zależy przede wszystkim od właściwego doboru środków transportowych, ich stanu technicznego i umiejętności operatora.
Wprawdzie oferta rynkowa dostępnych wózków transportowych jest dość szeroka, nie wszystkie będą się nadawać w każdych warunkach eksploatacyjnych. Każdorazowo przy doborze środków transportowych należy uwzględnić m.in. rodzaj i masę transportowanego ładunku, parametry tras transportowych, stan nawierzchni, a także miejsce i sposób składowania przewożonych towarów.
Bezpieczne użytkowanie wózków transportowych zależy także od właściwej ich eksploatacji, zgodnej z instrukcją użytkowania i przy zachowaniu parametrów użytkowych. Niedopuszczalne jest np. przekraczanie dopuszczalnej nośności wózków czy przewożenie ładunku bez odpowiedniego zabezpieczenia przed jego upadkiem lub przemieszczaniem się podczas transportu. Bardzo ważne dla zachowania bezpieczeństwa przez cały okres eksploatacji wózków transportowych jest dbanie o ich stan techniczny i ich regularna kontrola (niektóre środki transportowe podlegają obowiązkowej kontroli UDT).
Trzecim kluczowym elementem bezpiecznej eksploatacji środków transportowych jest operator. Zgodnie z przepisami musi mieć ukończone 18 lat i posiadać niezbędne uprawnienia do prowadzenia wózków transportowych, a do tego nie może mieć przeciwwskazań do wykonywania pracy operatora wózka. Zanim rozpocznie pracę musi zapoznać się z instrukcją obsługi środka transportowego, którego będzie operatorem, i oczywiście się do niej stosować.
Podczas jazdy operator musi przestrzegać również wewnętrzne zasad ruchu, jakie obowiązują w danym przedsiębiorstwie. Musi poruszać się wytyczonymi drogami, zachowując przepisy dotyczące pierwszeństwa przejazdu na skrzyżowaniach kolizyjnych. Szczególną ostrożność powinien zachować przy ograniczonej widoczności (np. podczas jazdy wąskimi drogami przy przednim załadunku). Do widoczności i innych warunków powinien dostosować też prędkość jazdy, przy czym wewnątrz hal maksymalna prędkość nie powinna przekraczać 6 km/h.
Istotne dla bezpieczeństwa są również takie czynniki jak: odpowiednie pobieranie czy podnoszenie ładunku, jazda po rampie lub pochyłościach, przejeżdżanie przez nierówności, a nawet parkowanie wózka – musi ono odbywać się w wyznaczonych strefach i przy zachowaniu odpowiedniej procedury (wyłączenie silnika, zaciągnięcie hamulca ręcznego).
Bezpieczeństwo przy obsłudze urządzeń pomocniczych
Podczas transportu wewnętrznego ważną rolę odgrywają również urządzenia pomocnicze, do których zaliczamy m.in. palety, kontenery czy skrzynie, wykorzystywane do składowania i przewożenia różnego rodzaju ładunku. Żeby korzystanie z nich było jednak w pełni bezpieczne należy przestrzegać parametrów dotyczących ich nośności, dobierać odpowiednią wielkość do rozmiarów przewożonych przedmiotów, a także dbać o odpowiednio zabezpieczenie ładunku (w tym celu stosuje się m.in. folie termokurczliwe lub rozciągliwe, taśmy, a nawet pasy spinające). Szczególną ostrożność należy zachować w przypadku rozładunku towarów w uszkodzonych (np. podczas transportu) opakowaniach.
Wymagania bezpieczeństwa przy obsłudze systemów do składowania towarów
Składowanie towaru najczęściej wykonuje się przy wykorzystaniu odpowiednich środków transportowych, których dobór zależy przede wszystkim od rodzaju stosowanych regałów i systemów magazynowych. Kluczową kwestią bezpieczeństwa w tym aspekcie jest odpowiednie dobranie rodzaju systemów składowania do przechowywanych towarów. Jest to szczególnie istotne, zwłaszcza w przypadku składowania produktów o nietypowych kształtach, dużym ciężarze i ponadnormatywnych gabarytach. Regały muszą mieć stabilną konstrukcję i odpowiednie zabezpieczenie przed przewróceniem się.
Ważne są również właściwe odstępy między regałami (powinny być dostosowane do stosowanych środków transportowych i umożliwiać swobodne manewrowanie nimi) i dobra widoczność (jest szczególnie istotna w przypadku regałów wysokiego składowania).
Naturalnie w żadnym przypadku nie wolno dopuścić, aby masa składowanego ładunku przekraczała dopuszczalne obciążenie regałów czy innych urządzeń składowania. Natomiast masa składowanych ładunków wraz z masą systemów składowania i środków transportu nie może przekroczyć dopuszczalnego obciążenia podłóg.
Ze względu na ciągłe i często duże siły, jakie oddziałują na regały czy inne systemy składowania, ważne jest przeprowadzanie regularnych kontroli ich stanu. Uszkodzenia często są bowiem niewidoczne i dopiero po jakimś czasie mogą doprowadzić do wystąpienia niebezpiecznego zdarzenia. Podczas takiej kontroli należy zmierzyć m.in. stopień odchylenia słupów od pionu czy odkształcenia innych elementów regału.
Istotne jest także właściwe układanie i zdejmowanie przechowywanych przedmiotów, żeby zminimalizować ryzyko ich spadnięcia. W przypadku np. dużych elementów o nietypowych kształtach należy uwzględnić ich środek ciężkości, aby zapobiec ich wywróceniu się. Z kolei przedmioty najcięższe, łatwo tłukące się albo niebezpieczne substancje powinny być składowane na najniższych półkach.
Bardzo ważna z punktu widzenia bezpieczeństwa jest także obsługa środków transportowych (np. wózków podnośnikowych), które umożliwiają umieszczenie i zdejmowanie towarów z półek regałów. Szczególnie niebezpieczna jest obsługa magazynów wysokiego składowania, gdyż ewentualny błąd może skutkować dużym zagrożeniem zdrowia i życia pracowników magazynu. Dlatego też w obszarze pracy wózków widłowych nie powinni przebywać żadni piesi.
Przeczytaj także:
- Bezpieczeństwo i higiena pracy w transporcie wewnętrznym. Jakie są sposoby poprawy bezpieczeństwa w transporcie wewnątrzzakładowym?
- Odbojnice przemysłowe – ważny element wyposażenia hal
- Oznakowanie poziome w obiektach magazynowych. Dlaczego jest ważne? Jakie są wymagania?
Wymagania bezpieczeństwa przy ręcznych czynnościach transportowych
Zgodnie z przepisami pracodawca powinien zapewnić odpowiednie rozwiązania techniczne, które wyeliminują potrzebę ręcznego przemieszczania ciężarów. W niektórych sytuacjach nie da się jednak tego całkowicie uniknąć i wówczas pracownik powinien mieć do swojej dyspozycji niezbędne środki, które zmniejszą uciążliwość i zagrożenia związane z ręcznym wykonywaniem czynności transportowych. Ważne jest, żeby pracownik nie miał przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania tego typu prac.
Przy ręcznym przemieszczaniu ciężarów przepisy określają normy, których nie wolno przekraczać. W przypadku mężczyzn dopuszczalne jest np. przenoszenie przedmiotów o masie do 30 kg na odległość do 25 m i na wysokość do 4 m. Inne limity dotyczą kobiet, w tym zwłaszcza kobiet w ciąży lub karmiących piersią, młodocianych pracowników, a także pracowników, wykonujących czynności transportowe dorywczo. Limity zmieniają się także w przypadku m.in. przenoszenia przedmiotów z użyciem drabiny, po schodach czy na wysokości powyżej 5 m. Odrębne przepisy określają wymagania dotyczące przenoszenia np. gorących i żrących materiałów ciekłych, materiałów wybuchowych czy butli ze sprężonym gazem.
Dla bezpiecznego transportu ręcznego konieczne może być stosowanie odpowiedniej techniki podnoszenia przedmiotów, właściwego sprzętu pomocniczego lub środków ochrony indywidualnej. W niektórych przypadkach niezbędne może okazać się zespołowe przenoszenie ciężkich i nieporęcznych przedmiotów.
Odzież ochronna i osprzęt roboczy
Niezbędnym elementem wyposażenia każdego pracownika, w tym związanego z transportem wewnętrznym, którego praca może się wiązać z zagrożeniem życia lub zdrowia, są środki ochrony indywidualnej (SOI). Dobór odpowiednich SOI zależy od wykonywanych czynności transportowych, miejsca ich wykonywania, a także potencjalnych zagrożeń, jakie wiążą się z tymi czynnościami lub danym miejscem.
Do najczęściej stosowanych środków ochrony indywidualnej przez pracowników transportu wewnętrznego należą:
- odzież ochronna (np. kombinezony, kurtki czy bluzy),
- środki ochrony rąk i nóg (np. obuwie ochronne, rękawice),
- środki ochrony głowy (np. kaski, hełmy),
- środki ochrony twarzy i oczu (np. okulary ochronne).
W czynnościach transportowych pomocny może się okazać również dodatkowy osprzęt, którego zadaniem może być np. odciążenie pracownika w wykonywaniu cięższych prac. Takim dodatkowym wyposażeniem mogą być m.in. pasy do przenoszenia ciężarów, szelki i liny czy egzoszkielety. W pomieszczeniach o dużym zapyleniu niezbędne może być stosowanie masek przeciwpyłowych, a gdy panuje w nich duży hałas, warto stosować np. nauszniki bądź wkładki przeciwhałasowe.
Szkolenia pracowników transportu wewnętrznego
Bardzo ważnym czynnikiem decydującym o bezpieczeństwie w transporcie wewnętrznym są również szkolenia, które należą do obowiązków pracodawcy. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bhp można je generalnie podzielić na dwie kategorie: szkolenia wstępne i szkolenia okresowe.
Szkolenia wstępne (zwane także instruktażem ogólnym) musi odbyć każdy nowo zatrudniony pracownik. Powinno ono obejmować podstawowe przepisy bhp zawarte w Kodeksie pracy, układach zbiorowych lub regulaminie pracy obowiązujące w danym przedsiębiorstwie, a także zasady udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku.
Szkolenia okresowe (zwane również instruktażem stanowiskowym) powinny umożliwić pracownikom zapoznanie się z czynnikami środowiska pracy na konkretnym stanowisku i ryzykiem zawodowym związanym z wykonywanymi czynnościami, sposobami ochrony przed zagrożeniami, jakie mogą powodować te czynniki, oraz metodami bezpiecznego wykonywania pracy. Musi je odbyć każda osoba, która podejmuje zatrudnienie na stanowisku, które jest narażone na działanie szkodliwych lub niebezpiecznych czynników.
Tematyka szkoleń może dotyczyć np. zasad poruszania się na terenie zakładu pracy, technik bezpiecznego podnoszenia i przenoszenia towarów, obchodzenia się z niebezpiecznymi ładunkami czy też posługiwania się sprzętem pomocniczym i środkami ochrony indywidualnej. Szczególnie istotne dla ogólnego bezpieczeństwa w danym zakładzie produkcyjnym czy magazynie są szkolenia z obsługi mechanicznych środków transportowych. Nie tylko dlatego, że odpowiednie uprawnienia są niezbędne, żeby pracownik mógł obsługiwać dane urządzenie, ale również z tego względu, że stanowi ono potencjalnie duże zagrożenie dla operatora, ale i innych pracowników.
