Spis treści
- Podstawowe wymagania dla stanowiska spawalniczego
- Dodatkowe wyposażenie stanowiska spawalniczego
- Podsumowanie
Dość rygorystyczne przepisy w kwestii stanowisk spawalniczych wynikają z tego, że spawanie należy do dość niebezpiecznych procesów. Z jednej strony spawacze są narażeni na poparzenia, porażenie prądem, szkodliwe oddziaływanie dymów i odprysków spawalniczych, a także na uszkodzenie wzroku na skutek promieniowania nadfioletowego. Z drugiej strony podczas procesu spawania istnieje stosunkowo duże zagrożenie pożarem bądź wybuchem.
Dlatego też przedsiębiorca jest zobowiązany do przestrzegania odpowiednich przepisów, które regulują zarówno kwestie przygotowania i wyposażenia stanowiska do spawania, jak i wykonywania samego procesu spawania. Stosowne regulacje można znaleźć przede wszystkim w dwóch poniższych rozporządzeniach:
- Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych;
- Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 27 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych.
Pierwsze z wymienionych rozporządzeń bardziej ogólnie traktuje kwestie bezpieczeństwa podczas prac spawalniczych. Z kolei drugie szczegółowo określa główne obowiązki przedsiębiorcy związane z robotami spawalniczymi. Co ważne, przepisy tego rozporządzenia, które regulują kwestie bezpieczeństwa i higieny, odnoszą się nie tylko do prac spawalniczych, ale również do napawania, lutowania, zgrzewania czy cięcia termicznego.
Przeczytaj również: Przemysł 4.0 a dostosowanie hali przemysłowej do nowych wymogów
Podstawowe wymagania dla stanowiska spawalniczego
Stanowisko spawalnicze powinno być zaprojektowane w taki sposób, żeby zapewniało zarówno bezpieczeństwo, jak i komfort pracy – niezależnie od stosowanych metod spawania czy wielkości obrabianych elementów. Istotne znaczenie ma odpowiednie dostosowanie przestrzeni – zarówno pod kątem gabarytów spawanych detali, jak i ergonomii pracy operatora. W przypadku hal przemysłowych spawanie może odbywać się w specjalnie przystosowanych do tego celu wydzielonych strefach (w których znajdują się stanowiska spawalnicze), wyodrębnionych pomieszczeniach lub w kabinach spawalniczych.
Ściany i strop
Ściany i strop spawalni, a także całe wnętrze kabiny spawalniczej powinny być pokryte farbami o matowym wykończeniu. W ten sposób unika się powierzchni błyszczących lub półmatowych, które mogą powodować niepożądane refleksy świetlne i utrudniać pracę spawacza. Wszystkie elementy konstrukcje spawalni (ścianki działowe, stropy, elementy kabiny spawalniczej) muszą być wykonane z materiałów, które charakteryzują się wysoką odpornością ogniową. Minimalizuje to ryzyko rozprzestrzeniania się ognia w przypadku pojawienia się iskier lub rozżarzonych opiłków.
Powierzchnia i kubatura
Zgodnie z obowiązującymi przepisami wysokość pomieszczenia spawalni nie może być mniejsza niż 3,75 m. Każde stanowisko powinno dysponować powierzchnią co najmniej 2 m², a odległość pomiędzy sąsiadującymi stanowiskami nie może być mniejsza niż 1 m. Z kolei na każdego pracownika spawalni powinno przypadać co najmniej 15 m3 pomieszczenia wolnej od urządzeń i innego sprzętu. Takie parametry gwarantują swobodę ruchu i bezpieczeństwo pracy, nawet przy obsłudze większych elementów.
System wentylacji
Bardzo ważnym elementem wyposażenia każdego pomieszczenia spawalni i stałego stanowiska spawalniczego jest system wentylacji (mechanicznej i/lub grawitacyjnej), który musi zapewniać skuteczne usuwanie szkodliwych dymów, pyłów i gazów zagrażających zdrowiu spawacza. Szczegółowe wymagania dotyczące parametrów powietrza w pomieszczeniach spawalni określają odrębne przepisy i Polskie Normy.
Przeczytaj również: Jakie warunki musi spełniać dobrze zorganizowane stanowisko pracy w hali przemysłowej?
Oświetlenie
Kolejnym istotnym aspektem jest odpowiednie oświetlenie stanowiska spawalniczego. Światło powinno być równomierne i niezbyt intensywne, aby nie powodowało olśnień i odbić. Unika się silnych refleksów, które mogą zaburzać widoczność spoiny. Dodatkowo, każde stanowisko powinno być wyposażone w ekrany ochronne lub parawany, które zabezpieczają przed szkodliwym promieniowaniem łuku elektrycznego. Takie rozwiązania chronią zarówno spawacza, jak i osoby znajdujące się w pobliżu podczas procesu spawania.
Podłoga
Podłoga w spawalni powinna być wykonana z materiałów niepalnych, a do tego odpornych na działanie wysokiej temperatury i na uszkodzenia mechaniczne. W obrębie stanowiska spawacza nie wolno przechowywać żadnych materiałów łatwopalnych – zarówno surowców, jak i odpadów. Wszelkie substancje niebezpieczne powinny być magazynowane w wydzielonych, odpowiednio zabezpieczonych miejscach, z dala od źródeł ognia.
Ochrona przed pożarem
Stanowiska spawalnicze muszą być odpowiednio chronione przed możliwością powstania pożaru. Szczególne środki ostrożności należy zachować w miejscach, gdzie istnieje ryzyko rozprysku iskier lub gorących cząstek metalu. Niezbędne jest wyposażenie każdego stanowiska w sprawny sprzęt gaśniczy, dostosowany do specyfiki prowadzonych prac. Ponadto stanowisko spawalnicze powinno być tak zaplanowane, żeby możliwe było szybkie i bezpieczne opuszczenie go przez pracowników.
Dodatkowe wyposażenie stanowiska spawalniczego
Stanowisko pracy spawacza powinno być kompleksowo wyposażone i dostosowane do specyfiki realizowanych zadań. Jednym z najważniejszych elementów, naturalnie poza urządzeniami do spawania, jest odpowiednio dobrany stół spawalniczy, który ma zapewniać stabilność i wygodę podczas pracy. Na powierzchni roboczej nie może zabraknąć zacisków, uchwytów mocujących i osprzętu niezbędnego do prawidłowej obsługi palników gazowych, takich jak wyloty czy dysze. W przypadku stosowania ręcznych uchwytów spawalniczych należy przewidzieć miejsce do ich bezpiecznego odłożenia po zakończeniu pracy.
Coraz częściej stosuje się stoły robocze z wbudowanym odciągiem zanieczyszczeń. Takie rozwiązanie pozwala na natychmiastowe usuwanie pyłów i dymów, które powstają podczas spawania bezpośrednio z obszaru roboczego. Dzięki temu ogranicza się ekspozycję na szkodliwe substancje i poprawia jakość powietrza w hali produkcyjnej.
Przeczytaj również: Urządzenia transportu technologicznego – wózki, przenośniki, dźwignice. Rodzaje i zastosowania
Istotnym elementem każdego stanowiska do spawania jest także jego zasilanie w niezbędne gazy spawalnicze. W tym celu stosuje się m.in. generatory gazu, przenośne wytwornice acetylenu, butle z gazem lub wiązki butli. Bez względu na sposób zasilania stanowiska wykorzystywane urządzenia muszą spełniać odpowiednie normy i mieć aktualne zezwolenia na eksploatację. Zapasowe butle z gazem powinny być przechowywane w wyodrębnionych pomieszczeniach, które są wykonane z materiałów niepalnych, lub w wydzielonych strefach w spawalni, które są wyraźnie oznakowane i zabezpieczone.
Wybór wyposażenia dodatkowego powinien być uzależniony od zakresu prowadzonych prac. Przy realizacji dużych zleceń, obejmujących spawanie ciężkich lub wielkogabarytowych elementów, niezbędne może okazać się zastosowanie manipulatorów, takich jak suwnice, obrotnice czy pozycjonery spawalnicze. Zgodnie z obowiązującymi przepisami takie urządzenie do transportu pionowego lub poziomego jest obowiązkowe, gdy spawane są przedmioty o dużych wymiarach lub o masie powyżej 25 kg. Umożliwiają one wygodne ustawienie detali w optymalnej pozycji, co znacząco ułatwia i przyspiesza proces spawania. W nowoczesnych zakładach coraz większą rolę odgrywają także zrobotyzowane stanowiska spawalnicze, które pozwalają na automatyzację powtarzalnych czynności i zwiększenie wydajności produkcji.
Wszystkie urządzenia i osprzęt, jakie znajdują się na stanowisku spawalniczym, muszą spełniać wymagania bezpieczeństwa określone w przepisach lub Polskich Normach.
Podsumowanie
Odpowiednio zaaranżowane i wyposażone stanowisko jest podstawą bezpiecznej pracy spawacza i sprawia, że ryzyko wypadku jest znacznie zminimalizowane. Nie jest ono jednak zredukowane do zera, więc poza powyższym istotne jest, żeby osoba wykonująca spawanie posiadała odpowiednie umiejętności. Do tego należy jeszcze dodać środki ochrony osobistej, takie jak przyłbica spawalnicza, rękawice czy odpowiednia odzież. Tylko taka kompleksowa ochrona zapewni spawaczowi najwyższy poziom bezpieczeństwa.
Źródło: Stanowisko spawalnicze w hali przemysłowej – wymagania, normy, wyposażenie
