Spis treści
Jakie cechy powinno mieć oświetlenie w zakładzie produkcyjnym pracującym w trybie ciągłym?
Oświetlenie w zakładzie produkcyjnym pracującym w trybie ciągłym musi cechować się wysoką niezawodnością i odpornością na trudne warunki przemysłowe, takie jak:
- podwyższona temperatura,
- zapylenie,
- wilgoć,
- wibracje.
Z uwagi na to, trzeba stosować oprawy wysokiej jakości, które zaprojektowano specjalnie do pracy ciągłej.
Należy podkreślić, że dla zakładu działającego przez całą dobę, priorytetem jest niezawodność i długa żywotność produktów. Produkcja nie może sobie pozwolić na częste wyłączanie oświetlenia w celu konserwacji lub wymiany lamp. W przypadku awarii oświetlenia może dojść do zatrzymania procesu produkcyjnego czy powstania zagrożenia dla zdrowia i życia pracowników. Dlatego niezawodność systemu oświetleniowego to nie tylko kwestia efektywności, lecz także bezpieczeństwa.
Ważnym aspektem jest efektywność energetyczna, ponieważ oświetlenie włączone przez całą dobę generuje znaczące zużycie prądu. Z uwagi na to warto zdecydować się na tanie energooszczędne technologie, jak np. LED. Warto również przemyśleć zastosowanie inteligentnych systemów sterowania, które umożliwiają automatyczne przyciemnianie świateł w strefach aktualnie niewykorzystywanych lub dostosowanie natężenia do ilości światła dziennego. Dzięki nim możemy wygenerować dodatkowe oszczędności energii i wydłużyć żywotności opraw.
Pan Norbert Chrzanowski, Dyrektor Techniczny LED line, zauważa:
W środowisku pracy ciągłej 24/7 nie ma miejsca na półśrodki – kluczowa jest jakość, niezawodność oraz właściwe dobranie i stabilizacja prądu diod LED. To właśnie wartość prądu w największym stopniu determinuje temperaturę złącza, a ta bezpośrednio przekłada się na skuteczność świetlną i ogólną wydajność oprawy. Projektując oprawy do hal produkcyjnych, szczególny nacisk kładziemy na efektywne chłodzenie diod oraz zasilacze o wysokiej stabilności prądowej. Dzięki aluminiowym radiatorom o dużej powierzchni i komponentom elektronicznym przystosowanym do pracy non stop utrzymujemy stały strumień świetlny, ograniczamy ryzyko przegrzewania i przedwczesnych awarii. W praktyce oznacza to mniej przestojów serwisowych i pewność, że oświetlenie nie zawiedzie, gdy zakład pracuje całą dobę.
Najważniejsze cechy oświetlenia przemysłowego
Odprowadzenie ciepła
Przegrzewanie się diod LED czy zasilaczy znacząco skraca ich żywotność, dlatego warto zdecydować się na zakup opraw do pracy ciągłej z solidną konstrukcją termiczną, metalowym korpusem (np. z aluminium) z żebrowaniem pełniącym rolę radiatora, który efektywnie rozprasza ciepło.
Wysokiej jakości zasilacz LED o odpowiedniej mocy i zabezpieczeniach
Zakłócenia i skoki napięcia (np. podczas załączania dużych silników czy urządzeń) dość często występują w środowisku przemysłowym. Źle dobrany zasilacz o zbyt niskiej klasie może w takich warunkach ulec uszkodzeniu lub powodować migotanie światła. Profesjonalne oprawy przemysłowe są wyposażone w zabezpieczenia przeciwprzepięciowe oraz komponenty przystosowane do pracy w szerokim zakresie napięć zasilania.
Odporność na warunki środowiskowe
Oświetlenie w zakładach produkcyjnych może być narażone na działanie pyłów lub pary wodnej. Dodatkowo występuje tam często kontakt z chemikaliami oraz wibracje pochodzące od pracujących maszyn. Aby było odpowiednio przygotowane na takie warunki, należy właściwie dobrać stopień ochrony IP – w halach o zapylonym lub wilgotnym środowisku zaleca się stosowanie opraw o klasie co najmniej IP65 lub IP66, odpornych na wnikanie kurzu i wody.
Odporność na korozję
Cecha ta jest szczególnie istotna w przemyśle spożywczym, chemicznym oraz w przypadku opraw montowanych na zewnątrz. Obudowy wykonane z aluminium bez domieszek miedzi oraz elementy ze stali nierdzewnej zapobiegają korozji i wydłużają żywotność lamp w agresywnym środowisku.
Oprawy należy solidnie mocować, zwłaszcza w miejscach narażonych na silne drgania, takich jak okolice pras, młotów czy kruszarek. Warto zainwestować w lampy o wzmocnionej konstrukcji mechanicznej, aby wibracje nie poluzowały uchwytów ani nie uszkodziły modułów LED.
Efektywność energetyczna i opłacalność
Oświetlenie LED zyskuje coraz większą popularność w zakładach przemysłowych ze względu na swoją energooszczędność – zapewnia porównywalne lub nawet lepsze natężenie światła niż tradycyjne lampy wyładowcze, zużywając przy tym znacznie mniej energii. Przekłada się to na realne oszczędności w skali roku, zwłaszcza w obiektach, gdzie oświetlenie jest włączone przez całą dobę.
Rozwiązanie to ma również znaczenie ekologiczne – niższe zużycie energii oznacza mniejszą emisję CO₂.
Dodatkowym atutem są długie okresy gwarancyjne (np. 5 lat i więcej), które oferują renomowani producenci, co zwiększa zaufanie do inwestycji w nowoczesne systemy oświetleniowe LED.
Polecamy:
- Jakość energii elektrycznej: identyfikacja zakłóceń, diagnostyka i zaawansowane techniki monitoringu
- Wózek widłowy w ruchu. Jak zapewnić prawidłowe oświetlenie hali do pracy z wózkami widłowymi?
- Energooszczędne oświetlenie hal i obiektów wielkopowierzchniowych – czy LED to wystarczające rozwiązanie?
Wymagania prawne
Norma PN-EN 12464-1:2022-01 precyzuje minimalne poziomy natężenia oświetlenia dla różnych czynności wykonywanych na stanowiskach pracy. Określa również dopuszczalne wartości olśnienia (UGR) – zbyt silne, oślepiające światło jest niewskazane, ponieważ męczy wzrok i utrudnia dostrzeganie detali.
Istotnym parametrem jest także współczynnik oddawania barw (CRI). W większości zastosowań przemysłowych jego wartość powinna wynosić co najmniej 80 Ra, co pozwala pracownikom prawidłowo rozróżniać kolory elementów, oznaczeń i wskaźników.
W halach produkcyjnych najczęściej stosuje się światło o barwie neutralnej lub chłodnej (ok. 4000–5000 K), które sprzyja koncentracji i utrzymaniu czujności. Zbyt ciepłe i przytłumione oświetlenie może potęgować senność, zwłaszcza podczas nocnych zmian. Z kolei jasne, białe światło wspomaga aktywność i wydajność pracowników.
Bezpieczeństwo i oświetlenie awaryjne
Oświetlenie należy dobrać tak, aby zapewniało bezpieczeństwo pracownikom. Pomocna będzie szczegółowa analiza krytycznych obszarów zakładu pod kątem potencjalnych zagrożeń. Należy upewnić się, że miejsca takie jak strefy załadunku, obsługa ciężkich maszyn czy ciągi komunikacyjne są odpowiednio i równomiernie oświetlone.
Oświetlenie awaryjne
W halach przemysłowych istotną rolę odgrywa oświetlenie awaryjne i ewakuacyjne. Przepisy prawne nakazują, aby w przypadku zaniku zasilania głównego, oprawy awaryjne zapewniły minimalne oświetlenie dróg ewakuacyjnych oraz stanowisk, na których przerwanie pracy mogłoby stwarzać zagrożenie.
Zgodnie z obowiązującymi normami (np. PN-EN 1838) natężenie światła awaryjnego powinno wynosić co najmniej 10% wartości wymaganego oświetlenia podstawowego dla danego obszaru.
System oświetlenia awaryjnego pracujący w trybie 24/7 należy regularnie testować. Warto również rozważyć zastosowanie opraw z funkcją autotestu lub zintegrowanych z centralnym systemem monitoringu, co umożliwia bieżącą kontrolę stanu baterii i źródeł światła. Dzięki temu można mieć pewność, że w sytuacji awaryjnej oświetlenie zapasowe zadziała prawidłowo.
Oświetlenie przeciwwybuchowe
Oprawy przeciwwybuchowe są specjalnie zaprojektowane do pracy w atmosferach palnych. Oznacza to m.in. szczelną obudowę o wysokim stopniu ochrony IP, zabezpieczenia przed iskrzeniem oraz zastosowanie materiałów, które nie nagrzewają się do temperatur mogących zainicjować zapłon gazów lub pyłów.
Inwestując w certyfikowane oświetlenie, przedsiębiorca zyskuje pewność, że oprawy nie staną się źródłem zapłonu, a jednocześnie będą trwałe i wydajne w trudnych warunkach pracy. To ważny element strategii „Zero Wypadków” w nowoczesnym przemyśle.
Pan Przemysław Kowalczyk, CEO w LED line, podkreśla:
Bezpieczeństwo w zakładzie produkcyjnym zależy także od odpowiednio dobranego oświetlenia. Dotyczy to zwłaszcza stref szczególnych, takich jak obszary zagrożone wybuchem czy stanowiska o podwyższonym ryzyku.
Dobre praktyki projektowania oświetlenia 24/7
Zanim przystąpimy do wyboru oświetlenia do pracy ciągłej, najlepiej przeprowadzić audyt oświetleniowy, dzięki któremu ocenimy, czy obecna instalacja spełnia normy oraz gdzie tkwią jej słabe punkty, np. niedoświetlone strefy, zużyte oprawy, brak oświetlenia awaryjnego. Posłuży on również do sporządzenia projektu oświetlenia, który uwzględni specyfikę zakładu:
- wysokość hal,
- rozmieszczenie stanowisk pracy,
- obecność stref ATEX,
- dostęp światła dziennego,
- harmonogramy pracy poszczególnych działów.
Dobór opraw oświetleniowych powinien uwzględniać specyfikę miejsca montażu – inne rozwiązania sprawdzą się w otwartej przestrzeni produkcyjnej (np. lampy high-bay o wysokim strumieniu świetlnym), inne w magazynach wysokiego składowania (z oprawami o wąskim kącie świecenia), strefach o podwyższonej wilgotności (hermetyczne oprawy) czy na zewnątrz, gdzie wymagana jest wysoka szczelność i odporność na warunki atmosferyczne (np. naświetlacze LED o wysokiej szczelności).
Nowoczesne systemy oświetlenia przemysłowego umożliwiają integrację z automatyką i zaawansowanym sterowaniem. Przy planowaniu oświetlenia w zakładzie pracującym przez całą dobę warto rozważyć podział na strefy z niezależnym sterowaniem (np. protokołem DALI, 1-10V, które mogą wykorzystywać czujniki ruchu z funkcją Daylight harvesting). Pozwala to dostosować oświetlenie do aktualnych potrzeb, a także monitorować zużycie energii i szybko wykrywać usterek w systemie.
Instalacja lub modernizacja systemu oświetleniowego musi być przeprowadzana w sposób niezakłócający funkcjonowania zakładu. Z tego względu prace dzielone są na etapy lub realizowane w trakcie wcześniej zaplanowanych przestojów technologicznych.
Niektóre firmy specjalizujące się w oświetleniu zapewniają dodatkowe wsparcie, takie jak pomoc w opracowaniu harmonogramu działań czy możliwość wypożyczenia tymczasowego oświetlenia na czas modernizacji, jeśli sytuacja tego wymaga.
W planowaniu oświetlenia warto uwzględnić możliwość rozwoju zakładu lub zmiany profilu produkcji, co może wpłynąć na przyszłe potrzeby w zakresie oświetlenia. Dlatego zaleca się pozostawienie rezerwy mocy oraz zaplanowanie dodatkowych punktów świetlnych. System powinien być elastyczny – umożliwiać łatwe dodanie nowych opraw lub zmianę ich rozmieszczenia. Dzięki temu inwestycja w oświetlenie całodobowe pozostanie efektywna i funkcjonalna także w dłuższej perspektywie.
Podwójny zysk dla zakładu
W zakładach produkcyjnych pracujących w trybie 24/7 oświetlenie musi być niezawodne, trwałe i zgodne z obowiązującymi normami bezpieczeństwa. Warto również wdrażać inteligentne systemy zarządzania energią, które obniżają koszty eksploatacji. Odpowiednio dobrane rozwiązania oświetleniowe nie tylko ograniczają ryzyko wypadków i poprawiają jakość produkcji, ale także wspierają komfort oraz koncentrację pracowników – niezależnie od pory dnia.
Można powiedzieć, że nowoczesne oświetlenie LED zaprojektowane pod kątem pracy ciągłej to podwójny zysk dla zakładu. Z jednej strony zwiększa bezpieczeństwo i wydajność pracy, a z drugiej redukuje koszty eksploatacji.
Źródło: LED line
- Przejdź do galerii: Robot do murowania - Wienerberger
