Pomoc dla firm energochłonnych - dopłaty do prądu i gazu 2023. Suma dopłat 2,4 mld zł

Pomoc dla firm energochłonnych - w lutym 2023 przeprowadzony został nabór wniosków o udzielenie pomocy w ramach Programu Rządowego „Pomoc dla sektorów energochłonnych związana z nagłymi wzrostami cen gazu ziemnego i energii elektrycznej w 2022". Celem Programu jest udzielnie wsparcia finansowego przedsiębiorstwom energochłonnym, w przypadku których prowadzenie działalności gospodarczej jest zagrożone.

Spis treści

1. Pomoc dla firm energochłonnych, czyli Rządowy Program Pomocowy
2. Kto mógł być beneficjentem pomocy i jakie warunki musiał spełnić?
3. Jakie środki były do rozdysponowania, a ile dopłat przyznano?
4. Najwięksi beneficjenci pomocy dla firm energochłonnych
5. Jakie będą nowe zasady udzielania pomocy dla przedsiębiorstw energochłonnych?

Pomoc dla firm energochłonnych, czyli Rządowy Program Pomocowy

3 stycznia 2023 r. Rada Ministrów przyjęła program „Pomoc dla sektorów energochłonnych związana z nagłymi wzrostami cen gazu ziemnego i energii elektrycznej w 2022 r.” (dalej: Program) Celem Programu jest udzielnie wsparcia finansowego przedsiębiorstwom energochłonnym, w przypadku których prowadzenie działalności gospodarczej jest zagrożone z uwagi na dynamiczny wzrost kosztów zakupu energii elektrycznej i gazu ziemnego w roku 2022, zapewnienie takim przedsiebiorstwom stabilności i ciągłości produkcji, a przede wszystkim pomoc w utrzymaniu miejsc pracy oraz zdolności produkcyjnych w czasie kryzysu na rynkach energetycznych. 

Program został opracowany na podstawie ustawy z 29 września 2022 r. o zasadach realizacji programów wsparcia przedsiębiorców w związku z sytuacją na rynku energii w latach 2022-2024. Jeśl chodzi o zgodność z unijnym prawodawstwem, bazuje on na opublikowanych w październiku 2022 r. przez Komisję Europejską zaktualizowanych „Tymczasowych kryzysowych ram środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki po agresji Rosji wobec Ukrainy". 20 grudnia 2022 r. Komisja Europejska notyfikowała Program potwierdzając jego zgodność z unijnym prawem pomocy publicznej.

Operatorem Programu jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Program stanowi kolejny etap rządowego wsparcia dla przedsiębiorstw energochłonnych z budżetem aż 5 mld zł. W ramach pierwszego przyznano w 2022 r. rekompensat 92 podmiotom za 2021 r. na kwotę prawie 800 mln zł.

Kto mógł być beneficjentem pomocy i jakie warunki musiał spełnić?

Według szacunków Ministerstwa Rozwoju i Technologii grupa beneficjentów Programu zużywa rocznie ponad 20 TWh energii elektrycznej, czyli ponad jedną trzecią zużycia wszystkich firm przemysłowych. To takie branże jak: hutnictwo, ceramika, produkcja cementu czy nawozów.

Do Programu zakwalifikowano przedsiębiorców prowadzących swoją działalność w Polsce i spełniających łącznie dwa warunki:

• koszty zakupu energii elektrycznej i gazu ziemnego stanowiły co najmniej 3% wartości ich produkcji w 2021 r. lub 6% wartości produkcji w pierwszej połowie 2022 r.,
• co najmniej połowa ich przychodów lub wartości produkcji pochodziła z działalności w kodach PKD lub kodach PRODCOM wymienionych na liście sektorów szczególnie narażonych na skutki kryzysu, opracowanej przez Komisję Europejską.

Nabór w Programie, którego budżet wynosił 5 mld zł został uruchomiony 9 lutego br. przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i był prowadzony do 22 lutego br. Szansę na wsparcie miały m.in. takie branże jak: hutnictwo, ceramika, produkcja cementu czy nawozów. Przedsiębiorcy mieli 14 dni na składanie wniosków od dnia opublikowania przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii oraz NFOŚiGW informacji o możliwości składania wniosków.

• Przeczytaj też: Magazyny energii, czyli efektywne wykorzystanie energii odnawialnej, w budynkach mieszkalnych i zakładach przemysłowych

Jakie środki były do rozdysponowania, a ile dopłat przyznano?

Budżet programu wyniósł ponad 5 mld zł. Kwota wsparcia była uzależniona od wysokości kosztów kwalifikowanych poniesionych przez przedsiębiorcę od lutego do grudnia 2022 r. Chodzi tu o koszty zakupu gazu i energii wynikające ze wzrostu cen wyższego niż o 50% względem średniej ceny z 2021 r.

Obowiązywały dwa maksymalne limity pomocy uzależnione od sytuacji finansowej przedsiębiorcy:

1. Limit podstawowy – wynosił 50% kosztów kwalifikowanych, maksymalnie do 4 mln euro na grupę kapitałową.--
2. Limit zwiększony – wyniósł do 80% kosztów kwalifikowanych, aż do 50 mln euro na grupę kapitałową. Do tego limitu pomocy uprawnieni byli przedsiębiorcy, którzy odnotowali spadek wskaźnika EBITDA (miara rentowności przedsiębiorstwa) o co najmniej 40% pomiędzy całym rokiem 2021 a 2022 albo pomiędzy drugim półroczem 2021 r. a drugim półroczem 2022 r. Ten rodzaj limitu dotyczył również tych firm, które w obu tych okresach odnotowały ujemny wskaźnik EBITDA.

Pomoc udzielana było w formie bezzwrotnej i wypłacana zaliczkowo. Suma dopłat wyniosła ostatecznie ponad 2,4 mld zł.

Najwięksi beneficjenci pomocy dla firm energochłonnych

• Spółki z Grupy Azoty (234 mln zł),
• Huta Cynku „Miasteczko Śląskie” (100 mln zł),
• ArcelorMittal Poland (207 mln zł), Anwil (118 mln zł),
• Cerrad (110 mln zł),
• Huta Łaziska (149 mln zł).

Wsparcie uzyskały nie tylko dużych korporacje ale także do średni i mali przedsiębiorcy oraz rodzinne firmy z branży. Beneficjenci otrzymali środki w terminie 10 dni od zawarcia umów o dofinansowanie.

Jakie będą nowe zasady udzielania pomocy dla przedsiębiorstw energochłonnych?

Ministerstwo Rozwoju i Technologii pracuje już nad nowymi zasadami udzielania pomocy dla przedsiębiorstw energochłonnych. Wsparcie będzie można otrzymać łatwiej niż dotychczas i trafi ono do większej liczby beneficjentów. Dotychczas jednym z warunków uzyskania pomocy było (obok co najmniej 3 procentowego udziału energii czy gazu w kosztach produkcji) wykazanie się odpowiednimi kodami PKD.

Lista takich kodów też była zatwierdzana przez Komisję Europejską. Znalazły się na niej m.in. firmy hutnicze, ceramiczne czy producenci szkła. Resort zamierza jednak poluzować regulacje w tym zakresie likwidując zasadę udzielania pomocy według kodów PKD. Zdaniem Ministerstwa dotychczasowy system był zbyt sztywny a pieniądze trafiaja co roku w tej samej wysokości do tych samych podmiotów, te zaś nie podejmują żadnych kroków, by ograniczać zużycie energii. Zmiany maja sprawić, że pomocą publiczną obięta zostanie większa grupa podmiotów. Jak podkreśla resort, oczywiście zachowana zostałaby zasada, że pomoc dostaną firmy o odpowiednio wysokim udziale kosztów energii i gazu w wartości produkcji.

Wygląda więc na to, że po pieniądze z programu będzie mogło sięgnąć znacznie więcej firm niż do tej pory. Pula budżetu ma znowu wynosić około 5 mld zł. Ministerstwo planuje także stworzyć dodatkowy program, który przewidywałby większe dofinansowanie dla firm, które zaczną wdrażać transformację energetyczną (przeprowadzą plan transformacyjny), a więc z czasem doprowadzą do zmniejszania zużycia energii czy gazu we własnej produkcji. Jest to niewątpliwie skutek liberalizacji zasad udzielania pomocy dla sektorów energochłonnych przez Komisję Europejską.